Codex Askewianes

Het is een zeer omvangrijke tekst van 148 hoofdstukken. Er is in het vakgebied een debat over het aantal te onderscheiden delen van de tekst. De Nederlandse vertaling van Jacob Slavenburg gaat uit van zes boeken. De meeste auteurs in het vakgebied kiezen voor vier boeken. Het verhaal zelf kan ook in vieren worden verdeeld. In het eerste deel wordt verteld, dat Jezus na zijn opstanding elf jaar doorbracht met zijn discipelen op de Olijfberg en hen daar verder onderwees. Jezus wordt dan tijdens hevig natuurgeweld plotseling verheven naar de hemel. Na dertig uur keert hij terug met een veel helderder uitstraling dan daarvoor.

Het tweede deel handelt dan om de ervaringen van Jezus tijdens deze dertig uur. Jezus vertelt eerst de hiërarchische volgorde van de bewustzijnsgebieden die hij op de tocht naar de hemel passeerde. Jezus vindt Pistis Sofia ( Geloof - Wijsheid) beneden het Dertiende Aeon. In deze tekst zijn Aeons entiteiten, die de bewustzijnsniveaus beheersen die er tussen hemel en aarde zijn. Pistis Sofia was geheel alleen zonder de steun van haar broers. Zij treurde over de kwellingen die haar aangedaan waren door een entiteit met de naam Authades, de Zelfzuchtige. Pistis Sophia had Het Licht van de Hoogte gezien op de sluier van de Schat van het Licht en begon uit eerbied daarvoor te zingen.

Vanaf dat moment werd zij door Authades, de Zelfzuchtige alsmede door de Twaalf Eonen onder haar gehaat. Pistis Sophia werd door hen verleid naar beneden te kijken, waar zij een andere entiteit met een licht waarnam. Onbekend met het feit, dat dit een emanatie van de Zelfzuchtige was besloot zij daar heen te gaan en het licht te pakken. In het verhaal wordt duidelijk, dat Pistis Sophia dit deed op basis van haar veronderstelling, dat zij op deze wijze Het Licht van de Hoogte kon bereiken. Maar na haar afdaling vanaf het Dertiende Aeon, haar verblijfplaats, werd zij steeds verder in chaos betrokken. Uiteindelijk zag zij Jezus, omringd door licht, schreeuwde naar het Licht van de Lichten, sprak haar berouw over haar handelen uit, waarop Jezus haar bevrijdt uit de chaos.

Het derde deel handelt dan om de vraag wat wel of niet gewenste acties en houdingen zijn, welke straffen er zouden moeten staan op niet te accepteren daden. Het gaat uitgebreid in op een aspect als berouw en op de vraag of het toelaatbaar is de mysteries te onthullen aan anderen.

Het vierde deel bestaat uit instructies van Jezus aan de discipelen over vooral wat zij mogen verwachten als zij een doopritueel ondergaan en wat er daarbij van hen verwacht wordt. In veel gnostische literatuur neemt Maria Magdalena een belangrijke plaats in. In deze tekst is zij zeer prominent aanwezig als degene, die de instructies van Jezus beter en vooral sneller begrijpt dan de andere discipelen. Jezus moedigt haar dan ook vaak aan te spreken. Maria, gij benadigde, die Ik in alle mysteriën des Hemels zal inwijden, spreek openlijk, gij wier verstand meer dan dat van al uw broeders gericht is op het Koninkrijk der Hemelen.

Zoals in vrijwel alle gnostische teksten manifesteert God zich ook hier niet. In deze tekst wordt Hij benoemd als de Onuitsprekelijke, waarover niets bekend is. In meerdere varianten is de val van Sophia een kernthema in de gnostische literatuur. Die val veroorzaakt een breuk in het Pleroma , het goddelijk domein met zijn hiërarchische structuur van Aeons. Het is het gevolg van een streven van Sophia naar iets dat onmogelijk te verwezenlijken is, namelijk de grootheid van God te begrijpen.