Persijn (geslacht)

In de 13e eeuw betreft een tak van de familie Persijn de heren van Waterland en Amsterdam. Zij zetelden in het verloren gegane Huis te Velsen ten noorden van Haarlem.

Persijn is een van oorsprong Kennemer geslacht.

Geraert van Velsen zou hetzelfde familiewapen hanteren schrijft het Stamboek van de Frieschen (1846).

Familiewapen

Het wapen van het geslacht Persijn bevat zes horizontale balken, afwisselend blauw en geel. Op de drie gele (oorspronkelijk goudkleurige) balken staan respectievelijk 4, 3 en 2 roodkleurige Andreaskruisen.[1] Dit wapen lijkt op het gemeentewapen van Spijkenisse (voorheen deel van de heerlijkheid Putten), waarbij zilverkleurige kruisen op de blauwe balken staan. Verder zien we overeenkomsten in het wapen van Breukelen. Dat komt doordat Gijsbrecht II van Nijenrode in 1392 het wapen van zijn moeder Maria van Persijn van Velsen in zijn wapen opnam.[2] Het wapen van Amsterdam zou gebaseerd zijn op dat van het geslacht Persijn.[3]

Symon Persijn (geboren ca. 1247, de broer van ridder Jan Persijn, zie hieronder) werd in de 2e helft van de 13e eeuw beleend met het gebied Bakenes en zal zich dan Van Bakenese gaan noemen. Hij en zijn nakomelingen voeren een wapen met een schuinbalk, met daarop de drie andreaskruisen van Persijn.[4]

Bekendste vertegenwoordigers

Jan Persijn Er zijn meerdere Jan Persijns geweest binnen het geslacht. Het bekendst is de ridder Jan Persijn van Velsen (overleden 26-12-1283), heer van Waterland en Marken. In 1274 beschermde hij Haarlem tegen belegeraars en ontving daarvoor uit dank de heerlijkheid Amsterdam uit handen van Jan van Nassau. Hij was heer van Amsterdam tussen 1280 en 1282.[5]

Van Bakenes

Een minder bekende vertegenwoordiger van het geslacht was Simon Persijn, die de naam Bakenes ging voeren (Batavia Illustrata). Van hem stamt het Haarlemse geslacht Van Bakenes af. Deze Simon Persijn was een broer van de hierboven genoemde Jan Persijn van Velsen en wordt vermeld in 1277.[6]

Vermoeden

Doordat het wapen van de heren en vrouwen van de heerlijkheid Putten lijkt op dat van de familie Persijn wordt er een verband verondersteld.[7] Het zou kunnen zijn dat een nakomeling uit een tweede huwelijk van Jan Persijn, die dan later Jan van Putten zou zijn genoemd (overleden in 1224).[8]

Vondel

Net als naar andere -in die tijd- prominente adellijke families, wordt meerdere keren naar de Persijns verwezen in Joost van den Vondels Gijsbrecht van Aemstel:

Wat riemen voert of zeil heeft d'amirael Persijn
Beslaegen in zijn' dienst by Vries en Waterlanderen.
Al 't omgelegen volck ruckt haestigh by malkanderen,
En treckt vast op den brand van kerck en toorens aen.
Helaes, wat ga ick aen? wat koomt my weder over?
Waer zendghe my? mijn lief, Persijn, den grooten roover
Uw' vyand in den mond, die op ons vlamt en loert
Uit Zwaenenburgh, daer hy des graeven vlagge voert?
't Verdriet hem zulck een slot en vasten burgh te derven,
Die ongerechte gift. Uw zaed, uw wettige erven.

Bronnen
  1. Voor een van de eerste afbeeldingen van het wapen (op een zegel van ridder Johan (Jan) Persijn in 1254) zie A. Janse, Ridderschap in Holland, 2001, p. 258 (retrieved 16-09-2008)
  2. A. Janse, Ridderschap in Holland, 2001, p. 264 (retrieved 16-09-2008)
  3. Helmers Johanneke, "Het wapen van Amsterdam", Officiële Website Stad Amsterdam, 2002-10-07
  4. Algemeen Rijks Archief Den Haag Batavia Illustrata, pag.1047: "Symon Persijn wert vermeld anno 1276, trouwde Machteld Potskijn, en komen van den selven die van Bakenesse die middelste falce (wapen) met drie kruizen van Persijn hebben gevoert met een bande (schuinbalk)." Afbeelding [dode link]
  5. Marijke Carasso-Kok, Nienke Huizinga, Ester Wouthuysen, Wiard Krook, Geschiedenis van Amsterdam, Uitgeverij Boom, 2004 ISBN 9789058751812, p. 57
  6. Nationaal Archief, toegang 3.19.24, archief Leenkamer Hodenpijl, inv. nr. 3, fol. 44v
  7. A. Janse, Ridderschap in Holland, 2001, pagina 160 A. Janse, vermoed verwantschap (retrieved 16-09-2008)
  8. De naam Persijn komt niet voor in de "Chronologische lijst van de heren en vrouwen die over Putten en Strijen geregeerd hebben met een stamboom" in: C. Dekker en J.C. Kort, Inventaris van het archief van de Heren van Putten en Strijen, 1235-1459 Nationaal Archief, Den Haag, 2004, p. 15. (De naam Persijn komt in het inventaris niet voor.)
  • J.K. de Cock, "Historische geografie van Waterland", in: Holland. Regionaal-historisch Tijdschrift vol. 7, 1975, p. 329
  • J.M. Bos, Landinrichting en archeologie: het bodemarchief van Waterland, Amersfoort 1988, p 27, 74
  • J. Van den Vondel, Gijsbrecht van Aemstel, 1637
  • J.Kok en J. Fokke, Vaderlandsch Woordenboek, 1793
  • Tanneke Schoonheim, "Enkele mogelijke gevallen van naamsverwarring in de dertiende eeuw", in: Leven in de oudgermanistiek, Leiden 1997, p 62
  • Website Bakkenes, een Studie over Ontstaan, Genealogie en Verspreiding van deze Nederlandse Familienaam, Bakkenes. Met aandacht voor het geslacht Persijn van Waterland.
  • "Parenteel van het geslacht Persijn", op F. Bakkenist, genealogische website (click op Genealogy, Persijn Waterland) Persijn Waterland (Internet Archive) (met enkele onjuistheden, zoals: niet Jan Persijn (overleden 1224) was betrokken in de strijd tegen de belegering van Haarlem in 1274, maar Jan Persijn (overleden 1283))
  • "Brederode en Persijn" (incl. genealogie), in: Bert Koene, Fred Schweitzer en Jan Morren, Midden-Kennemerland in de Vroege en Hoge Middeleeuwen: het land, de bewoners en hun heren tussen 700 en 13000, Hoofdstuk 15, Uitgeverij Verloren, 2003, ISBN 9789065507747 pp. 159–162,Brederode en Persijn (retrieved 03-12-2009)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.