Oude Riet (Westerkwartier)

De Oude Riet of het Oude Diepje vond haar oorsprong nabij Frieschepalen, aan de grens tussen Groningen en Friesland. Via Marum stroomde het eerst naar het noordoosten. Vanaf Balktil tot aan Boerakker werd het later vergraven tot het (Oude) Dwarsdiep. Van Boerakker via 't Kret tot aan Enumatil werd de loop vergraven tot de (Enumatilster) Matsloot (of Wolddiepje). De oude loop is ten noorden van dit deel nog wel deels te zien in de verkaveling in het landschap, zoals ten noorden van 't Kret, langs de Dijkstreek en ten noorden van de Dorpstraat bij Enumatil. Bij Enumatil loopt het gekanaliseerde deel uit op het Hoendiep. De oude loop zet zich echter voort in de verkaveling ten noorden van het dorp. Iets ten noordoosten van dit dorp vervolgt de loop haar weg als achtereenvolgens de Zuidertocht, de Zuidhorner Oostertocht en de Zuidhorner Zuidertocht.

Bij de Zuidhorner Zuidertocht, ten zuidoosten van Zuidhorn, aan oostzijde van De Gast, de oude keileemrug (uitloper van de Rolderrug) waarop Noord- en Zuidhorn liggen, verliep de benedenloop van de Oude Riet oorspronkelijk naar het noorden, door het landschap Middag. Deze loop werd echter verbroken toen in de vroege middeleeuwen een getijdengeul vanuit de toen ontstane Lauwerszee doorbrak in het land en zo in contact kwam met de loop van de Oude Riet. Deze nieuwe waterloop zorgde ervoor dat de oude monding naar het noorden langzaam dichtslibde, hetgeen nog werd versterkt door de inbraak door de Kliefsloot vanuit het noorden. De oude noordelijke benedenloop is nog zichtbaar aan een laagte in het landschap en wordt ook wel Middagster Riet genoemd.[1]

De latere benedenloop deed de Oude Riet afbuigen naar het westen, om De Gast heen. Sinds de jaren 1930 blokkeert het Van Starkenborghkanaal de Zuidhorner Zuidertocht ten oosten van Zuidhorn. Aan westzijde van dit kanaal vervolgt de Oude Riet haar loop gekanaliseerd. Ten noorden van Noordhorn wordt weer de oude loop van de Oude Riet gevolgd. Hier vormt de Oude Riet de zuidgrens van het Humsterland. De Oude Riet wordt hier naar het gehucht Balmahuizen ook wel Balmahuisterriet of Balmahuisterrijte genoemd. Ten noorden van Niezijl stroomt de Oude Riet in het Kommerzijlsterdiep, de gekanaliseerde benedenloop. Het Kommerzijlsterdiep werd rond 1600 afgedamd met een sluis, die de 'Kommer-' of 'Opslachterzijl' werd genoemd, waaromheen het dorp Kommerzijl ontstond. Buiten de dijk waarin deze sluis werd gelegd zet de Oude Riet zich voort als de Kommerzijlsterriet die (sinds 1909 bij Electra) uitmondt in het Reitdiep.

• 
  De Oude Riet vanaf de Balmahuisterweg naar het oosten
• 
  De Oude Riet vanaf de Balmahuisterweg naar het westen