Nonnetje (weekdier)

Nonnetje
	Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Mollusca (Weekdieren)
Klasse:	Bivalvia (Tweekleppigen)
Orde:	Veneroida
Familie:	Tellinidae
Geslacht:	Limecola
	soort
	Limecola balthica; (Linnaeus), 1758
	Afbeeldingen Nonnetje op Wikimedia Commons
	Nonnetje op Wikispecies
Portaal	Biologie

Het nonnetje (Limecola balthica synoniem: Macoma balthica) is een in zee levend tweekleppig weekdier.

Beschrijving

Kenmerken

Brede, eivormige schelp met toegespitste achterzijde. Het schelpoppervlak is glad, zonder sculptuur. De kleur is variabel, de concentrisch gestreepte schelpen zijn bleekwit, geel, oranje of roze gekleurd. De top is vaak wat donkerder. Op het strand gevonden schelpen kunnen blauw of bruin verkleurd zijn.

Afmetingen

Lengte: tot 30 mm. Hoogte: tot 25 mm.

Levensduur

Nonnetjes kunnen tot ongeveer zeven jaar oud worden.

Habitat

De schelp leeft ingegraven in slik- en zandplaten van hoog in de getijdenzone tot circa 20 meter waterdiepte. Hoewel dit een mariene soort is verdragen de dieren zeer sterke verlaging van het zoutgehalte (brakwater). In de voormalige Zuiderzee leefde de soort nog bij ca. 2‰ totaal zoutgehalte[1][2].

Areaal

Het nonnetje is een van de meest voorkomende schelpen op Nederlandse en Vlaamse stranden. Op strandjes langs dijken van het IJsselmeer spoelen nog steeds schelpen aan van dieren die in de voormalige Zuiderzee geleefd hebben. De grootte van die exemplaren blijft altijd kleiner dan die van thans levende dieren in de Waddenzee.[1][2]

Oorsprong

Het nonnetje behoort met een aantal andere mollusken tot een groep van soorten die een oorsprong in de Grote Oceaan heeft. Er wordt aangenomen dat deze soorten vanaf het vroeg Plioceen via de Beringstraat naar de Atlantische Oceaan zijn gemigreerd. Het Nonnetje behoort tot de laatst gearriveerde soorten (de Ruwe Alikruik arriveert nog later). Tot deze groep behoren verder ook de Strandgaper en de uitgestorven Acila cobboldiae[3].

Fossiel voorkomen

In het Noordzee gebied is het Nonnetje aanwezig vanaf het laat Tiglien en is daarna in mariene afzettingen van alle interglacialen een algemene verschijning[4][5][6][7] Het oudste voorkomen in de Noordzee is in Engeland aanwezig in de Weybourne Crag nabij Sidestrand (East Anglia), waar de soort samen voorkomt met Viviparus glacialis. Van deze laatste soort is dit het jongst bekende voorkomen. In Nederland is het oudste voorkomen van het Nonnetje bekend uit een pulsboring bij Zuurland (Brielle). Hier werd een vergelijkbaar gezelschap als in Sidestrand aangetroffen waarvan onder andere het laatste optreden van Viviparus glacialis bekend is.[8]

Naam

De naam "nonnetje" zou teruggaan op het vissersleven. Vissers hadden de gewoonte om tijdens hun lange tocht schelpen te eten die ze vingen. Nonnetjes hebben echter een sterke sluitspier, waardoor de schelpen met de tong niet open te krijgen waren. Vandaar de verwijzing naar kuise nonnetjes.[9]

Afbeeldingen

Nonnetje
(Limecola balthica)

Zie ook

Lijst van Mollusca

Externe links

SoortenBank.nl beschrijving en afbeeldingen
Strandvondsten.nl beschrijving en afbeeldingen

Bronnen, noten en/of referenties

Benthem Jutting, T. van, 1943. Mollusca (I) C. Lamellibranchia. Fauna van Nederland 12: 1-475.
Bruyne, R.H. de, 2004. Veldgids Schelpen. KNNV Uitgeverij, ISBN 90-5011-140-8, 234 pag.
(en) Harmer, F.W., 1877. Tellina balthica and the Norwich Crag. Transactions of the Norfolk and Norwich Naturalists' Society., 2: 377-380.
Kolfschoten, T. van, Boer, P.L. de (eds), 1988. The Zuurland-2 borehole Mededelingen Werkgroep voor Tertiaire en Kwartaire Geologie, 25: 1-106.
(en) Meijer, T., 1993. Stratigraphical notes on Macoma (Bivalvia) in the southern part of the North Sea Basin and some remarks on the arrival of Pacific species. Scripta Geologica Special Issue 2, 297-312. PDF
(en) Norton, P.E.P. & Spaink, G., 1973. The earliest occurrence of Macoma balthica (L.) as a fossil in the North Sea deposits. Malacologia, 14: 33-37.
(en) Spaink, G. & Norton, P.E.P., 1967. The stratigraphical range of Macoma balthica (L.)(Bivalvia, Tellinacea) in the Pleistocene of The Netherlands and Eastern England. Mededelingen van de Geologische Stichting, (NS) 18: 39-44.
(en) Vermeij, G.J., 1991. Anatomy of an invasion: the trans-Arctic interchange. Paleobiology, 17: 281-307. Abstract

De Bruijne, 2004
Van Benthem Jutting, 1943
Vermeij, 1991
Harmer, 1877
Meijer, 1993
Norton & Spaink, 1973
Spaink & Norton, 1967
van Kolfschoten, de Boer (eds.), 1988.
K. Serneels: Welke schelpen vind je aan onze kust? Van alikruik tot zwaardschede. KH (Knokke Heist), 2018, 33, 56-57.

Europese Tellinidae
Arcopagia: balaustina · crassa Gastrana: fragilis · lamellosa Macoma: balthica · calcarea · elliptica · obliqua · praetenuis · torelli Tellina: benedeni · distortus · donacilla · donacinus · fabula · pygmaeus · tenuis

Zie de categorie Macoma balthica van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[autogenerated1-1] De Bruijne, 2004

[autogenerated2-2] Van Benthem Jutting, 1943

[3] Vermeij, 1991

[4] Harmer, 1877

[5] Meijer, 1993

[6] Norton & Spaink, 1973

[7] Spaink & Norton, 1967

[8] van Kolfschoten, de Boer (eds.), 1988.

[9] K. Serneels: Welke schelpen vind je aan onze kust? Van alikruik tot zwaardschede. KH (Knokke Heist), 2018, 33, 56-57.