Mussaurus

De eerste fossielen van Mussaurus werden in de jaren zeventig op de Estancia Cañadón Largo gevonden in de Laguna Coloradaformatie uit de El Tranquilogroep in Patagonië, die dateert uit het Norien, tijdens een expeditie die geleid werd door José Fernando Bonaparte. De vondsten bestonden uit gefossiliseerde eieren en kuikens die kennelijk deel uitmaakten van een broedkolonie, de enige die van triadische dinosauriërs bekend is. De naam en beschrijving werden in 1979 door de paleontologen Bonaparte en Martín Vince gepubliceerd. De typesoort is Mussaurus patagonicus. De geslachtsnaam is afgeleid van mus, Latijn voor "muis", een verwijzing naar de geringe grootte van het holotype. De soortaanduiding verwijst naar de herkomst uit Patagonië.

Mussaurus is het bekendst vanwege het skelet van een jong dier van circa vijftien centimeter lang. Dit is ook het holotype, specimen PVL 4068. Het is een van de meest intacte fossielen van jonge dinosauriërs die er bekend zijn, en tevens een van de kleinste bekende dinosauriërskeletten. Wel mist het de staart. Van 2002 tot 2003 was dit befaamde skelet van de babymussaurus tentoongesteld in de tentoonstelling Dino Argentino van het museum Naturalis in Leiden. Er zijn verdere exemplaren gevonden, zowel van jonge dieren als volwassenen. Al in 1979 werd een aantal fossielen aan de soort toegewezen. De specimina PVL 4208, PVL 4209, PVL 4210 en PVL 4211 zijn skeletten met schedels. Specimina PVL 4212 en PVL 4213 betreffen skeletten zonder schedel. Onder nummers PVL 4214 en PVL 4215 zijn twee opperarmbeenderen geïnventariseerd. Het gaat hierbij in alle gevallen om jonge dieren. Daarnaast waren er nog twee eieren gevonden. In 2007 werden er aanvullende exemplaren gemeld. PVL 4587 is een fossiel waarin twee skeletten zonder schedel in elkaar zijn verstrengeld. PVL 5865 is een zeer compleet skelet met schedel van een zeer jong dier, net uit het ei. MPM-PV 1813/1 is een schedel met nek. MPM-PV 1813/2 is alleen een schedel. MPM-PV 1813/4 is de voorste helft van een skelet, inclusief de schedel. In 2013 werd nog eens twee fossielen vermeld. MPM-PV 1814 is de rechterhand van een volwassen dier. MACN-SC 3379 is het skelet van een volwassen dier, zonder hoofd of staart. Bij die gelegenheid werd ook fossiel materiaal van ongeveer drie skeletten van volwassen dieren toegewezen die in 1980 als een Plateosaurus sp. waren beschreven. Die kwamen van dezelfde vindplaats. No 61-III-20-22 en No 61-II-20-23 betreffen twee achterkanten van skeletten. No 61-II-27-1 is een skelet zonder schedel; No 61-II-28-1 is misschien die schedel.

De jonge dieren hebben een lengte tot vijfentwintig à dertig centimeter. De volwassen dieren die in 1980 werden beschreven, waren zo'n drie meter lang. Mussaurus was een vrij doorsnee, kleine tot middelgrote sauropodomorf met scherpe klauwen aan zijn handen ter verdediging. De jonge dieren liepen op vier poten, zoals blijkt uit de proporties van hun ledematen, met relatief lange armen. Volwassen dieren konden hoogstwaarschijnlijk ook op hun achterpoten alleen rennen.

Modern onderzoek heeft enkele onderscheidende kenmerken vastgesteld die door de jonge dieren en de volwassenen gedeeld worden. De snuitpunt loopt schuin naar achteren, onder een hoek van 45° ten opzichte van de kaakrand. De hele neergaande tak van het traanbeen draagt een verticale richel. Op de voorste punt van het dentarium, het tanddragend bot van de onderkaak, steekt een cilindervormig uitsteeksel omhoog. De voorste samengroeiing van beide onderkaken is hoog. De hand is zwaargebouwd en erg breed in vergelijking met de Europese verwant Plateosaurus. Vergeleken met andere Zuid-Amerikaanse basale sauropodomorfen is het onderste gewrichtsvlak van het scheenbeen opvallend overdwars verbreed.

Een studie uit 2017 concludeerde dat een volwassen exemplaar van Mussaurus, ondanks de afgeleide fylogenetische positie dicht bij de Sauropoda, niet in staat was tot een echte pronatie van de hand, hoewel er wellicht wat rotatie in het ellebooggewricht mogelijk was om de handpalm meer naar binnen te draaien. Een viervoetige gang zou dus niet gebruikelijk zijn geweest en de vorm van het schoudergewricht zou een grote voorwaartse strekking van de voorpoot ook hebben uitgesloten.

Mussaurus is binnen de Sauropodomorpha in de Anchisauria geplaatst en daarbinnen in de Sauropodiformes.

Een mogelijke positie van Mussaurus in de evolutionaire stamboom wordt getoond door het volgende kladogram.

• Bonaparte, J.F. & M. Vince, 1979, "El hallazgo del primer nido de Dinosaurios Triásicos (Saurischia, Prosauropoda), Triásico Superior de Patagonia, Argentina", Ameghiniana 16:173–182
• Alejandro Otero & Diego Pol, 2013, "Postcranial anatomy and phylogenetic relationships of Mussaurus patagonicus (Dinosauria, Sauropodomorpha)", Journal of Vertebrate Paleontology, 33(5): 1138-1168
• Alejandro Otero, Vivian Allen, Diego Pol & John R. Hutchinson, 2017, "Forelimb muscle and joint actions in Archosauria: insights from Crocodylus johnstoni (Pseudosuchia) and Mussaurus patagonicus (Sauropodomorpha)", PeerJ 5: e3976