Mastodonsaurus

De grootste soort Mastodonsaurus giganteus bereikte een lengte van meer dan vijf meter en had een schedel die 1,40 meter lang was. Van bovenaf gezien (dorsaal) was de schedel driehoekig en relatief groot. De staart was echter erg kort. Mastodonsaurus was extreem massief gebouwd. Er zaten veel kleine beenplaten onder de huid en had daarom bijna anderhalve ton kunnen wegen. Hij had vijf tenen aan elke voet, die mogelijk verbonden waren met zwemvliezen en redelijk korte en gedrongen benen die niet geschikt waren voor een lang verblijf in het land. Op het puntje van zijn mond had hij twee tanden, die door de bovenkaak staken.

De biotoop van Mastodonsaurus was waarschijnlijk het stille water van zijn tijd. Vermoedelijk was hij in staat om de afstand tussen verschillende wateren kruipend te overwinnen. Mastodonsaurus jaagde op andere Temnospondyli, vissen en archosaurus. Vanwege zijn grootte had een volwassen individu waarschijnlijk geen vijanden. Bijtsporen van Batrachotomus werden echter gevonden. Het dier heeft wel wat weg van een krokodil, maar is helemaal niet verwant aan deze soort.

Volgens sommige wetenschappers kon deze soort, in tegenstelling tot de meeste amfibieën, niet op het land komen. Deze theorie werd bevestigd door grote hoeveelheden beenderen die zijn gevonden in periodes van droogte, waarin ze dus massaal stierven omdat alle kleine poelen uitdroogden.

Fossielen zijn gevonden in Duitsland, Frankrijk, Engeland en Rusland.

De naam Mastodonsaurus wordt vaak verkeerd vertaald als "Mastodonhagedis" in de populaire wetenschappelijke literatuur, waarbij wordt aangenomen dat de verwijzing naar de Mastodon de enorme omvang van dit dier moet benadrukken. Mastodonsaurus betekent echter "speen-tandhagedis" (gr. Mastos - "borst, speen", odon - "tand", saura - "hagedis"). De naam werd gegeven door Georg Friedrich von Jäger in 1828 - voor een enkele tand (holotype) die werd gevonden in Baden-Württemberg en die volgens Jäger een speenachtige vorm had: "Deze tand onderscheidt zich vooral door zijn speenachtige punt (… ) de tand eindigt in een gebogen punt, die echter een navelvormige uitdieping in het midden heeft en een kleine verhoging in het midden". Jäger besefte daarbij niet dat de tand in feite was beschadigd, want de tanden van Mastodonsaurus waren eigenlijk conisch. Jäger associeerde de tand later correct met andere, grotere botten vanaf de achterkant van een schedel. Nu herkende hij overeenkomsten met de hedendaagse salamanders en op basis van deze vondsten beschreef hij een nieuw dier, dat hij Salamandroides giganteus ("gigantische salamander-achtige") noemde. Omdat de naam Mastodonsaurus voor het eerst werd toegewezen, heeft deze echter prioriteit volgens de International Rules for Zoological Nomenclature (prioriteitsregel), vandaar dat de naam Salamandroides vandaag ongeldig is.

• Lexikon der Dinosaurier und anderer Tiere der Urzeit Dorling Kindersley 2001 S. 60–61