Lantaarns en fonteinen aan het Beursplein
De Lantaarns en fonteinen op het Beursplein zijn kunstwerken in Amsterdam-Centrum. Ze vormen gezamenlijk sinds 22 april 2002 een rijksmonument.
Lantaarns en fonteinen aan het Beursplein
| ||||
.jpg) | ||||
Een van de zes lantaarns (augustus 2018) | ||||
| Kunstenaar | Hendrik Petrus Berlage | |||
| Jaar | circa 1903 | |||
| Materiaal | steen, gietijzer | |||
| Locatie | Beursplein, Amsterdam-Centrum | |||
| Monumentstatus | rijksmonument | |||
| Monumentnummer | 518418 | |||
| ||||
Het totaalbeeld bestaat uit zes lantaarns en twee fonteinen die geplaatst zijn aan de lange zijden van en op het Beursplein voor zowel de Beurs van Hendrik Petrus Berlage en de Amsterdamse effectenbeurs van Joseph Cuypers. Het ontwerp van dit straatmeubilair is afkomstig van Berlage en stamt uit rond 1900.
De lantaarns staan aan de randen van het plein. Twee ervan hebben hun sokkel in de hoeken van de trapopgang naar de Beus van Berlage staan. Ze zijn gemaakt van gietijzer en staan op een Eiffeltorenachtige manier op hardstenen sokkels. Het gietijzeren deel bestaat uit een voet en een cilinder van fijn ajour maaswerk van ruitvormige patronen waarin net boven het midden een kraag van rozetten is verwerkt. De daarop steunende glazen bol heeft een sierkap met een opengewerkte bolvormige bekroning. Vermoedelijk gebruikten ze eerst gas als brandstof, later voorzag de voorloper van het GEB de lantaarns van elektra.
De twee fonteinen zijn van natuursteen en zijn geplaatst in een ronde uit acht segmenten bestaande bak van hardsteen. De fonteinbak/het waterreservoir staat op vier poten stevig in het die bak. De waterspuwers zijn ook van natuursteen en zijn abstract van vorm en zitten een het boveneind van het waterreservoir, waardoor het water naar beneden valt. In dat reservoir staat dan weer een cilindervormige verhoging waarin vier waterspuwers zijn verwerkt. Op de verhoging staat dan weer een gietijzeren sierbekroning, die ook nog een waterspuwer heeft die haar water haalt uit de ronde bak.
De objecten zijn diverse keren gerestaureerd. Ze verdwenen in 2017/8 van het plein dat opnieuw heringericht werd door de komst van een nieuwe fietsenstalling onder het plein. Restauratie en herinrichting maakten deel uit van de zogenaamde Rode loper, een toeristenroute tussen Station Amsterdam Centraal en het Paleis op de Dam.
De lantaarns hebben rond 2000 enige tijd assistentie gehad van zeer modern vormgegeven straatlantaarns/meubilair aan het Damrak. Deze felgroene objecten waren ontworpen door Alexander Schabracq en hielden het maar kort uit. Ze werden al relatief snel vervangen door neutraler types straatmeubilair.
Twee van de zes laantaarns staan op de ontwerptekening van rond 1900
Lantaarns en fonteinen voor het Bible-hotel, dat in 1911 gesloopt werd (foto uit periode 1903-1911)
Oude en nieuwe lantaarns naast elkaar (links op de foto, juli 2010).jpg)
Een van de twee fonteinen (augustus 2018)
Voetstuk van lantaarn (augustus 2018)
Bronnen, noten en/of referenties
|