Kloskant

Het klossen van kant is een zeer bewerkelijke techniek, die al eeuwen bestaat. Kant is zeer kostbaar, en was daarom in het verleden alleen bereikbaar voor de zeer rijken. De kostbaarste kant is van de dunste draden gemaakt. Om kant in kragen te verwerken moet het worden verstevigd met stijfsel.

Kantklossen wordt met zorg levend gehouden. Het is echter een hobby geworden en niet meer iets om de kost mee te verdienen. Het uurloon zou het werk onbetaalbaar maken. De werkomstandigheden van de kantklossters waren in het verleden bedroevend. Zij werkten veelal in vochtige kelders. De reden hiervan was dat fijne linnen draden, als zij te droog worden, erg snel breken.

Het is mogelijk om kantklossen te leren uit boeken, maar er worden ook nog steeds cursussen gegeven.

Er bestaan tientallen verschillende soorten kant, die kunnen worden ingedeeld naar herkomst, techniek of stijlperiode. Vaak zijn de kantsoorten ook verwant aan elkaar. De basistechniek is de linnenbinding en er zijn vlechten. Verder zijn er diverse traliesoorten, ook wel gronden genoemd.

Iedere stad en iedere streek had vroeger zijn eigen patronen en zijn eigen manier van werken met bijbehorende variaties van kantkloskussens en klossen. Men herkent daardoor aan de kant vaak de streek waar hij is gemaakt. Het is verkeerd om te denken dat Beverse kant enkel in Beveren werd geklost. De kantsoort is genoemd naar de techniek of het patroon. Een typisch kenmerk is het patroon van de tule. Dit is een snelle eenvoudige grond, die men al heel vroeg ook machinaal, in smalle stroken kon maken en waarop dan ingewikkelde losse stukken werden vastgezet. Vaak worden contouren gemaakt om het werk wat reliëf te geven met een dikkere draad, maar ook reliëf op andere manieren maken is mogelijk. Zo wordt de Rosaline gepareld.

In Noordwest-Europa wordt het patroon bevestigd op een groot plat kussen. Rolkussens worden gebruikt als er lange stroken kant gemaakt moeten worden, blokkussens voor grote patronen. In België en Nederland zijn klosjes meestal van beukenhout en hebben ze een bolletje aan het einde voor het gewicht en zijn ze ongeveer 10 cm lang. In Portugal zijn ze dubbel zo groot en veel zwaarder, omdat daar met dikke garens op rolkussens wordt gewerkt. In Engeland zijn ze recht en flinterdun en hebben ze soms kraaltjes voor het gewicht. Daar werkt men met flinterdun garen, onder andere Honitonkant.

Brussel was lange tijd een belangrijk centrum voor de kloskant.[1] Getuige hiervan is de 18e-eeuwse sprei in Brabantse kloskant die in die stad werd vervaardigd.

Keizerin Maria Theresia was een grote fan van de Vlaamse kant, en had graag een japon gehad in kant. In 1743 werd een oproep gedaan en vrijwillig werkende dames klosten toen een japon voor de keizerin. Ter gelegenheid van haar inhuldiging van de Staten van Vlaanderen kreeg keizerin Maria Theresia in 1744 een groot kanten kleed volledig uitgevoerd in Mechelse kant. Als dank voor dit gebaar poseerde de keizerin in de kanten japon voor Martin van Meytens, die een staatsieportret maakte, dat de keizerin aan de stad Gent schonk. Op het portret zijn ook duidelijk stroken Brusselse kant te herkennen. Het origineel portret hangt in het stadhuis van Gent, er werd een kopie gestuurd naar Brugge.

1. Sprei in Brabantse kloskant op Erfgoed!

Zie de categorie Lace van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.