Kar

Een kar is een naam die ook wel wordt gegeven aan een wagen doch daarvan verschilt door het feit dat hij slechts twee wielen heeft in plaats van vier. Karren bestaan in alle soorten en maten. Ze worden gebruikt om dingen of personen te verplaatsen of te vervoeren. Karren hebben een lange geschiedenis. Ze kunnen voortbewogen worden door een mens of door een trekdier (ezel, paard, kameel).

Paardenkar nabij Santiago de Cuba
Houten boerenkar, charrette in de Cevennen
Boerenkarren in Normandië
Boerenkar in de Toscane
Karren van Mongoolse nomaden
Handkar op een Belgisch verkeersbord

Definitie

Een kar verschilt van een wagen door het feit dat hij slechts één as met twee wielen heeft in plaats van twee assen met vier wielen zoals een wagen of een koets. Boerenkarren zijn meestal niet voorzien van vering. Tweewielige rijtuigen uit de negentiende en de twintigste eeuw werden vaak voorzien van bladvering.

Etymologie

Het woord kar is afgeleid van het Middelnederlandse woord carre, wat verwees naar een simpel voertuig en teruggaat op het Latijnse carrus: een voertuig met wielen. Van het Latijnse carrus zijn eveneens de Engelse woorden chariot (snelle strijdwagen met twee wielen). Het Latijnse carrus is afgeleid van het Gallische woord carros (strijdwagen). De oorsprong van het Gallische woord carros is niet duidelijk. Een mogelijke oorsprong is het Latijnse currus (strijdwagen, afgeleid van currere, lopen); een andere mogelijke oorsprong is het Brythonische / Keltische woord karr (een voertuig getrokken door een paard). Ook het Engelse woord cart (een tweewielige kar voor goederen) is via het Oudfrans afgeleid van het Gallische carros (tweewielige strijdwagen).

Geschiedenis

Een kar is eigenlijk een soort slee op wielen. Het is een zeer oude vorm van vervoer. Daarna ontstonden strijdwagens en boerenwagens; een wagen bestaat in principe uit twee aaneengeschakele karren, waarvan de assen tenopzichte van elkaar kunnen draaien door middel van een draaikrans. Lichte strijdkarren werden veelal getrokken door meerdere paarden naast elkaar maar zwaar beladen boerenkarren werden op moeilijke trajecten zoals zandwegen soms bespannen met meerdere paarden vóór elkaar (tandem).

Verschillende karren

Bekende voorbeelden zijn de handkar die geduwd wordt en de hondenkar. Een steekkar is een kar voor het vervoer van zware voorwerpen.

Soorten karren
  • Aardkar, kiepkar of mestkar (voor zware lading, bijvoorbeeld stalmest uit de potstal)
  • Boerenkar (agrarisch werktuig)
  • Buggy (plezierrijtuig)
  • Dresseerkar (kar met lage bodem en opstap aan de achterzijde)
  • Fietskar (fietsaanhangwagen)
  • Handkar (door een persoon voortbewogen kar)
  • Hondenkar (door een hond voortbewogen kar)
  • Hoogkar (hoge kar met zeer grote wielen)
  • Huifkar (overdekte wagen)
  • Mallejan (as met zeer grote wielen voor het transporteren van boomstammen)
  • Sjees (rijtuig voor twee personen)
  • Steekwagen of steekkar (handgereedschap)
  • Sulky (lichtgewicht karretje voor de drafsport)
  • Strijdwagen (Egyptische of Romeinse strijdkar)
  • Tilbury (geveerd tweewielig luxerijtuig met lange bomen)
  • Tonneau (klein Frans rijtuig met instap achter)[1]

Zie ook

Literatuur
  • (de) Wilhelm Treue (Uitg.) Achse, Rad und Wagen, Vijfduizend jaar cultuur- und techniekgeschiedenis, veertien hoofdstukken 1986 (412 p 299 Afb) ISBN 978-3-525-13173-2
Zie de categorie Carts van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.