Johanna van Castilië (Portugal)

Johanna van Castilië (Madrid, maart 1462 — Lissabon, 1530) was een Spaans prinses.

Johanna van Castilië
1462-1530
Koningin van Portugal
Periode	1475-1479
Voorganger	Isabella van Coimbra
Opvolger	Eleonora van Viseu
Vader	Hendrik IV van Castilië
Moeder	Johanna van Portugal

Johanna van Castilië, wordt in het Spaans ook Juana la Beltraneja of Juana de Castilla genoemd. Dit is een verbastering van de naam van Beltrán de la Cueva, die mogelijk haar natuurlijke vader was.

Johanna's officiële vader, Hendrik IV van Castilië, werd door zijn tijdgenoten ook wel Hendrik de Impotente genoemd. Het gerucht ging dat hij aan zijn verplichtingen als echtgenoot voorbij ging, en dat hij niet in staat was om een kind te verwekken. Tegenwoordig wordt ook wel beweerd dat Hendrik homoseksueel zou zijn geweest.

Toen Hendriks tweede echtgenote, Johanna van Portugal, uiteindelijk in 1462 een dochter kreeg werd vermoed dat dit het resultaat was van een buitenechtelijke relatie met Beltrán de la Cueva, een vertrouweling van het hof.

Enige maanden na haar geboorte werd deze dochter Johanna door de Cortes van Madrid benoemd tot Prinses van Asturië, en daarmee tot de wettige troonopvolger van Hendrik IV. Opstandige edelen verklaarden deze benoeming ongeldig en kozen partij voor de halfbroer van de koning, Alfons van Trastámara en Avís, die echter in 1468 overleed, mogelijk vergiftigd, of aan de pest.

Hendrik probeerde de crisis op te lossen door Johanna met Alfons V van Portugal te laten trouwen. Dit mislukte, evenals een poging om een huwelijk tussen Johanna en zijn broer Alfons te arrangeren. Daarna ging Hendrik akkoord met het tenietdoen van de troonopvolging door Johanna, door het tekenen van het Verdrag van Los Toros de Guisando. Hierbij werd zijn zuster Isabella tot Prinses van Asturië benoemd, onder voorwaarde dat Hendrik IV haar echtgenoot, de toekomstige koning, mocht kiezen.

Isabella trouwde echter in 1469 in het geheim met Ferdinand II van Aragon, waarmee het verdrag werd geschonden.

Johanna werd vervolgens uitgehuwelijkt aan Karel van Valois (1446 - 1472), de hertog van Guyenne-Gascogne. Karel was een broer van Lodewijk XI, de koning van Frankrijk.
De huwelijksceremonie vond plaats in de Valle de Lozoya op 26 oktober 1470, op een veld, niet ver van het dorp Buitrago del Lozoya. Bij afwezigheid van de hertog trouwde zij met diens vertegenwoordiger, de graaf van Boulogne. De kardinaal van Albi, bezegelde het huwelijk. Vervolgens zwoeren de vazallen van de koning trouw aan de troonopvolgster, hetgeen echter nooit officieel in de Cortes werd bevestigd.

Toen Hendrik IV overleed brak er een onomwonden strijd om de troon los, waarbij Isabella de steun van vrijwel alle edelen kreeg. Enkele zeer machtige adellijke Castiliaanse families kozen echter partij voor Johanna.

Johanna zocht steun in Portugal en trouwde vervolgens met Alfons V, de koning van Portugal.

Er brak een burgeroorlog uit tussen aanhangers van Johanna enerzijds en die van Isabella anderzijds, die van 1475 tot en met 1479 zou duren. Het liep af met een nederlaag voor Johanna die zich vervolgens terugtrok in het klooster van Santa Clara de Coimbra, en daar een jaar later de gelofte aflegde.

Toen Isabella in 1504 stierf kreeg Johanna een huwelijksaanzoek van Ferdinand van Aragón, die daarmee de kroon van Castilië wilde verkrijgen. Deze was hem ondertussen ontnomen door Filips van Oostenrijk, die in naam van Johanna de Waanzinnige (nichtje van La Beltraneja) over Castilië regeerde.

Johanna leefde tot aan haar overlijden een luxe leven in Lissabon, onder bescherming van het Portugese koningshuis. Haar stoffelijke resten zijn verdwenen zodat een DNA-onderzoek naar de werkelijke afkomst van Juana la Beltraneja tot nu toe onmogelijk was.