Johanna Koerten

Johanna was de dochter van Jan Koerten (1622-1651) en Ytje Cardinaels (overleden voor 25-10-1691). Haar vader was handelaar in laken (wollen stof) en overleed kort na de geboorde van Joanna. Haar moeder hertrouwde in 1659 met Zacharias Rosijn, ook lakenhandelaar, en gevestigd in de Warmoesstraat.

Nadat haar moeder en stiefvader overleden waren trouwde Johanna in 1691 met Adriaan Blok (ca. 1653-1726). Blok was eveneens lakenkoopman. Het echtpaar kreeg geen kinderen.

Joanna Koerten groeide op in een doopsgezind milieu. Daarom werd Joanna pas op 7 december 1669 gedoopt.

De echtgenoot van Joanna had een winkel op de Nieuwendijk (nu nr. 137).

Bezoekers aan het kabinet van Joanna schreven in een bezoekersboek, een album amicorum of stamboek. Dit boek groeide uit tot Koertens stamboek. Joanna werd 2 januari 1716 in de Oudezijds Kapel te Amsterdam begraven. Na haar dood liet Joannas echtgenoot Adriaan Blok het stamboek verder verfraaien en uitgeven, met als titel Het stamboek op de papiere snykunst van mejuffrouw Joanna Koerten, huisvrouw van den heere Adriaan Blok.[3] Het boek bevatte werk van 117 personen[4], deels in het Latijn met Nederlandse vertaling. Diverse kunstenaars, calligrafen en dichters, zoals Gerard de Lairesse, Melchior de Hondecoeter, Jacob Gadelle, David van Hoogstraten en Katharina Lescailje, hebben in het boek geschreven.

Het boek werd nog aangevuld tot na het overlijden van Adriaan, in 1726. De originele bladen van het boek zijn later los verkocht.

Allegorie de "Romeinse Vrijheid", collectie Westfries Museum, Hoorn

Het knipwerk van Joanna werd zowel binnen als buiten de Republiek der Nederlanden gewaardeerd. Zij specialiseerde zich vooral in het platwerk, knipwerk waarbij het papier alleen wordt ingekerfd. Een andere papierkniptechniek was opwerk, met het papier in reliëf.

Joanna knipte onder andere portretten van tsaar Peter de Grote, keurvorst Frederik van Brandenburg, Johan de Witt en Stadhouder Willem III. Ook kreeg zij een opdracht van de Duitse keizerin om een trofee te maken met de wapenschilden van keizer Leopold I waarvoor ze 1000 gulden ontving.[5] Ook maakte ze een portret van deze keizer.

Daarnaast knipte Joanna Bijbelse en historische taferelen, stillevens, landschappen, stadsgezichten en allegorieën.

Sommige auteurs denken dat Joanna vooral beroemd is geworden vanwege het stamboek met loftuitingen op haar werk. Er is namelijk niet veel werk van Joanna Koerten bewaard gebleven. Momenteel zijn er nog vijftien knipsels bekend, onder andere in de volgende musea:

• Het Westfries Museum bezit de allegorie de "Romeinse Vrijheid". Twaalf veldheren en heersers uit de Oudheid zijn in medaillons afgebeeld om de Vrijheid, die op een troon zit.[6]
• Lakenhal in Leiden
• De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag
• Het Nederlands Museum van Knipkunst[7]
• Victoria and Albert Museum

Zie de categorie Joanna Koerten van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.