Jan Vermeer van Utrecht

Vermeer werd geboren in Schipluiden. Zijn vader stierf toen hij tien was en hij werd opgevoed door zijn stiefgrootvader in Rotterdam.[1] Volgens Houbraken reisde hij in 1653 met Lieve Pietersz. Verschuier (Lieve Verschuur) naar Italië en Rome en raakte hij bevriend met Willem Drost en Johann Carl Loth.[2][3]

In 1662 keerde hij terug naar de Nederlanden, waar hij in 1663 lid werd van de Utrechtse Sint-Lucasgilde en deken van het gilde gedurende de jaren 1664-1666.[1] Houbraken vertelt een merkwaardig verhaal over Vermeer van Utrecht in zijn biografie van Jan Davidsz. de Heem. In dit verhaal trouwde Vermeer bij zijn terugkeer uit Italië met een weduwe die een loodwitfabriek bezat. Hij was rijk en leidde een zorgeloos leven totdat zijn vrouw stierf en daarna werd zijn fabriek in 1672 verbrand door Franse soldaten. Hij slaagt erin een festoenschilderij van De Heem te redden dat hij ooit kocht voor 2000 gulden. Dit was een enorme som geld, maar Houbraken meldt dat Vermeers grootvader een rijk man was geweest, en tot zijn fabriek vernield werd, schilderde Vermeer van Utrecht puur voor zijn plezier. Het bedrag zegt meer over de waardering voor De Heem dan over de rijkdom van Vermeer van Utrecht.

Hij deed vervolgens een beroep op zijn weldoener Frederik van Nassau-Zuylestein, om een regeringspost te krijgen in ruil voor het schilderij, dat hij aanbiedt om te schilderen met het portret van de jonge Willem III van Oranje in het midden van de krans. De heer van Zuylestein was de gouverneur van de jonge prins van 1659 tot 1666, dus dit voorstel moet ergens tussen 1662 (de terugkeer van Vermeer naar Utrecht) en 1672 (overlijden van Van Zuylestein) gedaan zijn. Blijkbaar werd het aangenomen want Vermeer werd inderdaad benoemd tot lid van de Utrechtse Vroedschap waar hij zich een vijfde wiel aan de wagen voelde. In 1672 kreeg het stadsbestuur medelijden met hem en gaf hem de functie van tolgaarder en beheerder van de sluis in Vreeswijk, waar hij later hertrouwde.[2]

(Houbraken heeft het schilderij waarover hij schreef nooit gezien, maar het moet om het schilderij gaan dat nu in het Musée des Beaux-Arts de Lyon hangt. Het werd in 1795 met de rest van de collectie koninklijke schilderijen als oorlogsbuit naar Frankrijk meegenomen.)

Misschien vanwege zijn portret van Willem III van Oranje werd Vermeer van Utrecht bekend als portretschilder. Hij schilderde een groepsportret van de regenten van verschillende Utrechtse instellingen, waaronder die van het weeshuis in 1680. Hij huwde Hendrina Hounietop in 1683 in Vreeswijk, waar hij stierf tussen mei 1695 en september 1697.[1]

• 
  Jan Vermeer van Utrecht: Wijndrinker, 1656, olieverf op doek
• 
  Jan Vermeer van Utrecht: Zingend stel, olieverf op doek
• 
  Jan Vermeer van Utrecht: Jagersrust, olieverf op doek op doek
• 
  Jan Vermeer van Utrecht: Regenten van het Ambachtskinderhuis te Utrecht, 1680, olieverf op doek
• 
  Navolger van Jan Vermeer van Utrecht: Gesprek voor de herberg, olieverf op doek

Zie de categorie Jan Vermeer van Utrecht van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.