Jacob ter Veldhuis

De instrumentatie van TVs' composities is divers: hij gebruikt zowel klassieke en elektronische instrumenten, soms ook in combinatie. Hij streeft ernaar vooral harmonische en welluidende muziek te maken die aangenaam is om te horen. Daarmee is hij, ondanks zijn vooruitstrevende middelen (zoals de boombox), traditioneel in zijn opvattingen: zijn esthetisch ideaal is 'ouderwetse' schoonheid. Hij gebruikt nauwelijks dissonanten of nodeloos gecompliceerde technieken. In zijn composities wordt veelal gebruikgemaakt van spraakfragmenten (geïnspireerd door Steve Reich[5]) met een dramatische inhoud, die hij onder meer uit televisieprogramma's zoals die van Jerry Springer, Ricki Lake en Oprah Winfrey haalt.[6]

Zijn werk wordt gekenmerkt door de synthese van zeer diverse invloeden, waaronder klassiek, romantiek, jazz, rock en pop. Enkele categorieën, zoals het gebruik van dodecafonie en dissonantie wijst hij de dicto categorisch af. Hij wil af van het decadentisme, de lijdzaamheid en het pessimisme van de post-WOII generatie en zijn muziek "peperen met suiker".[5] De facto zijn chromatiek, twaalftoonstechniek[7] en dissonantie[8] echter onmiskenbaar aanwezig in zijn werk en verwijst hij dermate vaak naar thema's "aan de zelfkant van de samenleving"[9][10] dat enige twijfel aan de genuanceerdheid van zijn uitspraken niet ongerechtvaardigd is. Wellicht is het vooral het werk Paradiso waarmee hij deze ongenuanceerde kwalificaties heeft verworven. Zijn verdienste lijkt voornamelijk te liggen in zijn synthetiserende vermogen, waardoor hij hoge en lage cultuur met elkaar verenigt, klassieke muziek interessant kan maken voor liefhebbers van moderne muziek, en vice versa.[11]

Ter Veldhuis' werk werd oorspronkelijk vooral begrepen als eigentijdse klassieke muziek, maar de laatste jaren richt hij zich steeds meer op de ontwikkeling van zijn boombox-repertoire als avant-popcomponist.[12] Het onderscheid dat wordt gemaakt tussen Boombox-repertoire versus orkest- en kamermuziek is minder strikt dan het kan voorkomen: soms wordt orkest- en kamermuziek ondersteund door soundtracks en lopen beide genres zo in elkaar over.

De boomboxwerken maken een belangrijk deel uit van JacobTVs' oeuvre. In deze werken zet JacobTV tekstfragmenten uit de Amerikaanse media tegenover het geluid van traditionele muziekinstrumenten zoals bamboefluit of saxofoon. Deze instrumenten spelen mee met de melodie van de gesproken tekstfragmenten. Deze techniek was door Steve Reich in de jaren 80 al eens toegepast.[5]

De boomboxwerken zijn uiterst programmatisch. De voortdurende herhaling van de tekstfragmenten centreert rond één thema. Zo bestaat het nummer The body of your dreams volledig uit stukjes reclame voor fitnessapparaten. Met dit stuk lijkt JacobTV spot te drijven met deze reclames door de voortdurende herhaling en de muzikale ondersteuning die de tekst bijzondere expressies geven.

De reden waarom JacobTV juist de Amerikaanse media gebruikt is volgens hem dat in de tijd waarin hij opgroeide de Amerikaanse cultuur kleur gaf aan de grijze samenleving in Europa na de oorlog. Daarnaast treft hij met zijn werk hierdoor een groter publiek omdat Engels de belangrijkste wereldtaal is.[6]

De boomboxwerken zijn lastig te plaatsen in een bepaalde stroming of genre. JacobTV gebruikt allerlei verschillende technieken en compositorische middelen die in de afgelopen paar eeuwen ontwikkeld zijn, in zijn composities. Zijn werken zijn als een collage van allerlei verschillende muzikale invloeden en technieken. Er is wel één belangrijk en terugkerend element in zijn werk, namelijk herhaling.

JacobTV maakt gebruikt van massamedia in zijn werken, maar wendt zich duidelijk af van de mainstream popcultuur en ook van de Avant-Garde kunst. In plaats van een van deze uitersten te kiezen blijft JacobTV ergens tussenin als een Avant-Popcomponist.

Hij geeft deze werken grotendeels in eigen beheer, onder zijn eigen label met de veelzeggende naam Boombox, uit.

Verreweg het grootste deel van Ter Veldhuis' oeuvre bestaat uit kamermuziek en orkestwerken. Zo componeerde hij bijvoorbeeld toccata's, sonates, strijkkwartetten en symfonieën. Deze werken wordt meestal geclassificeerd als 'eigentijdse klassieke muziek'.[13]

Zijn compositiestijl kan niet tot één reeds gedefinieerde stroming worden gerekend, maar is synthetiserend: hij gebruikt technieken uit allerlei stromingen, laat zich inspireren door componisten uit de gehele muziekgeschiedenis en is zeer internationaal georiënteerd. Zo zijn er bijvoorbeeld in zijn tweede strijkkwartet zowel technieken uit de Ars nova (Stimmtausch, fuga ad minimam) en uit het minimalisme aanwezig. Ter Veldhuis’ inventiviteit ligt niet zozeer in de ontdekking van nieuwe technieken, als wel de samenstelling van composities uit nieuwe combinaties van technieken.

Evenals in zijn Boombox-repertoire heeft Ter Veldhuis in zijn orkest- en kamermuziek een zeer liberaal idee van instrumentatie: veel van zijn werken heeft hij voor verschillende bezettingen getranscribeerd, of voor een behoorlijk vrije bezetting gecomponeerd (zowel qua soort en aantal instrumenten). Ook voegt hij vaak aan een klassieke orkestbezetting één of twee moderne instrumenten toe en maakt hij in zijn latere werken steeds meer gebruik van oosterse instrumenten.

Bijna al zijn werk is programmatisch. Zijn fantasievolle thematiek varieert van politiek geëngageerd (bijvoorbeeld Postnuclear Winterscenario), komisch (Fanfare voor een middeleeuwse stoomtrein) tot sprookjesachtig (De Bremer stadsmuzikanten, The Sultan and the Snake, Victory over the Sun). Hij maakt soms gebruik van bestaande poëzie, zoals het werk van Rilke, Plath en Lucebert.

De werken zijn merendeels uitgegeven door reguliere muziekuitgeverijen.