Ja zuster, nee zuster

De oorspronkelijke serie werd door de VARA uitgezonden tussen 1966 en 1968. De teksten werden geschreven door Annie M.G. Schmidt, die voor de liedjes samenwerkte met Harry Bannink. De regie was van Henk Barnard, Berend Boudewijn, en Frits Butzelaar. Op 3 september 1966 was de eerste uitzending. De laatste van twintig afleveringen werd op 7 september 1968 uitgezonden. Het totale filmmateriaal bevat ook nog enkele (gedeelten van) scènes om de liedjes heen. De liedjes uit de serie kwamen uit op single, langspeelplaat en op de toen nog vrij nieuwe muziekcassette, en leverden al snel een Gouden Plaat op. De serie was vrijwel meteen al mateloos populair. Op zaterdag 7 september 1968, de dag dat de laatste aflevering werd uitgezonden, schreef de Leidse Courant al: 'Dit is het onherroepelijke einde van de ongetwijfeld meest succesvolle serie uit het vaderlandse teeveebestel.'

De opnamen werden gemaakt op Ampexbanden die later vrijwel allemaal werden hergebruikt, omdat de banden zelf meer kostten dan de acteurs en de set bij elkaar. Daardoor zijn alle afleveringen verloren gegaan. Volgens verschillende bronnen is het materiaal al vrij snel gewist, vermoedelijk al in 1969 of 1970. De buitenopnamen werden op film geschoten en deze zijn wel bewaard gebleven. Dat bewaard gebleven materiaal (vijftien liedjes) is later op video uitgebracht als onderdeel van een box met cd's waarop afleveringen van Ja zuster, nee zuster (door een amateur opgenomen op geluidsband) in hoorspelvorm zijn gegoten. Later verschenen de liedjes als bonus op de dvd-uitgave van de speelfilm.

Hetty Blok, Piet Hendriks en Leen Jongewaard verschenen een half jaar later nog een keer in hun 'Ja zuster, nee zuster'-kledij op de televisie. Dat was tijdens een marathonuitzending voor de Stichting Bisschop Bekkers ("emmeractie") op 9 mei 1969, gepresenteerd door Mies Bouwman.[1]

De reeks is met enkele jaren vertraging ook in België uitgezonden. In het VRT-archief zijn de volledige afleveringen echter niet bewaard. Wel zijn er zes korte fragmentjes bewaard, die opgenomen waren in het autopromotieprogramma Ziet u er wat in?. De VRT heeft deze fragmenten overgedragen aan het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

Rolverdeling

Ja zuster, nee zuster. Aflevering 6, 'Knibbeltje'

Vaste acteurs

• Zuster Klivia - Hetty Blok
• Gerrit de inbreker / Opa van Gerrit - Leen Jongewaard
• De ingenieur - Piet Hendriks
• Boze Buurman Boordevol - Dick Swidde
• Jet, pruikenmaakster - Carla Lipp
• Bertus - John Kuipers
• Bobby - Barrie Stevens
• Lorre - stem van Piet Ekel

Gastrollen

In iedere aflevering waren een of meer gastrollen die veelal door toenmalige bekende Nederlanders werden ingevuld:

• Parapluhandelaar Johan de Groot - Ko van Dijk jr.
• Bakker - Jan Blaaser
• Slager - Johan Kaart
• Elektricien Smit - Luc Lutz
• Wim Sonneveld speelde een drievoudige gastrol in aflevering 16. Hij speelde zichzelf, Arie Pruijselaar jr. en Arie Pruijselaar sr.
• Mijnheer de directeur van het aardgas - Peter Aryans
• Mevrouw Blits, eigenares souvenirwinkel - Enny Mols-de Leeuwe
• Dirk, de "Griekse gastarbeider" - Hans Boskamp
• Mevrouw Rez de Chaussee, zogenaamd patiënte van Klivia, en "diep in de 78" - Leen Jongewaard (kleine derde rol)
• Rechter - Peter Aryans
• Wouter, boetiekhouder - Albert Mol

Hans Boskamp was de laatst levende van deze gastacteurs. Hij stierf op 22 maart 2011.

Van Ja zuster, nee zuster verschenen in de jaren zestig onder andere een Ministeckdoos, ansichtkaarten, drie verschillende soorten legpuzzels (Facet Puzzle), de twee boeken Ja zuster, nee zuster (De Arbeiderspers, 1967) en Ja zuster, nee zuster, tweede boek (De Arbeiderspers, 1969) en drie sleutelhangers (Klivia, Gerrit en opa). De sleutelhangers werden bij het reinigingsmiddel Andy verstrekt zonder toestemming van de acteurs, waarop Hetty Blok en Leen Jongewaard hiertegen vergeefs een rechtszaak aanspanden. In 2008 verscheen een postzegel met afbeelding van Hetty Blok en Leen Jongewaard als onderdeel van de themaserie 'De jaren 60'.

Eind 1999 ging het toneelstuk Ja zuster, nee zuster in première, en in oktober 2002 de gelijknamige film.

In 1999 verscheen een koffertje met een reconstructie van de serie in boekvorm. Een deel van de scripts was al eens in verhaalvorm opgeschreven door Annie M.G.Schmidt zelf, de andere scripts werden speciaal voor het boek bewerkt. Harry Bannink had speciaal voor die uitgifte alle liedjes uit de serie als piano-zang-arrangement uitgeschreven, en ook een aantal liedjes als karaoke-versies op een cd gezet.

In datzelfde jaar speelde het Ro Theater onder regie van Pieter Kramer een toneelversie van Ja zuster, nee zuster, met in de hoofdrollen Loes Luca als zuster Klivia en Dick van den Toorn als Gerrit.

Van een aantal afleveringen zijn wel (amateur)geluidsopnamen bewaard gebleven. Op basis daarvan werd besloten een luisterboek samen te stellen. Hetty Blok sprak als Zuster Klivia de verbindende teksten. Uit de geluidsopnamen waren de liedjes verwijderd. De tune bleef wel behouden.

Het Museum van de Twintigste Eeuw in Hoorn wijdde tussen november 2002 en maart 2003 een expositie aan Ja zuster, nee zuster: "Niet met de deuren slaan". Topstuk was een reconstructie van het decor van de huiskamer van Rusthuis Klivia uit de televisieserie, aangevuld met originele objecten uit het NOB-archief. Verder waren er talloze attributen (zoals het echte zusterpak van Hetty Blok), foto's, beeldfragmenten en merchandising te zien. Ook stonden overal geluidszuilen waar naar liedjes en dialogen uit de serie kon worden geluisterd. Hetty Blok opende de tentoonstelling en liet zich voor die gelegenheid fotograferen in haar eigen "rusthuis", overigens niet in het zusterpak. Het zusterpak is nu te bezichtigen in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Een van de twee bijzettafeltjes waarop de clivia's in het originele decor stonden, werd door United Decor verkocht bij een veiling (28-9-2005, Veilinghuis van Beusekom). Tijdens de kijkdagen was te zien dat het tafeltje flink beschadigd was geraakt.

• Lijst van afleveringen van Ja zuster, nee zuster

• Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink: Ja zuster, nee zuster. Bevat: leesboek (samengesteld door Frits Visser), liedboek, 2 cd's met alle liedjes, meezing-cd, Danspassenkaart van De Twips. Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar, 1999. ISBN 9038869347 in doos, ISBN 9038869320 (leesboek) geb., ISBN 9038869339 (liedboek) geb.

• (en)  ‌Ja zuster, nee zuster in de Internet Movie Database
• JA ZUSTER, NEE ZUSTER, Beeld en Geluidwiki