Isaac Israëls

Israëls in 1892 (foto Willem Witsen)

De jonge Isaac werd al op zijn dertiende van school genomen door zijn ouders[1] en al vroeg opgeleid in het atelier van zijn vader Jozef Israëls, een van de oudere meesters van de Haagse School. Hij volgde enkele jaren de academie in Den Haag, van 1880 tot 1882. Hij bleef verder autodidact, naast zijn vader. In 1880 schilderde hij al zijn vroege werken als De schermles, De militaire stal en de Militaire begrafenis[1] en debuteerde met De repetitie van het signaal op de Tentoonstelling van Levende Meesters in Den Haag. Het schilderij werd, nog voor het af was, gekocht door Hendrik Willem Mesdag. In 1882 ontving hij een eervolle vermelding voor Militaire Begrafenis op de Salon des Artistes Français van Parijs. In 1886 studeerde hij nog korte tijd aan de Rijksacademie Amsterdam, waar hij werd weggestuurd omdat hij inmiddels volleerd was.

Isaac bleef tot 1908 in Amsterdam wonen; hij maakte daar kennis met het mondaine stadsleven en ontmoette er George Breitner en Willem de Zwart, die zijn schildersvrienden werden. Hij werd de schilder van het turbulente nachtleven met een vrije, zwierig impressionistische toets. In 1904 trok hij voor het eerst naar buiten met de schildersezel om er aan en plein air schilderen te doen en aldus het directe licht op doek te verwerken in strand- en duinenscènes. Met de Duitse schilder Max Liebermann werkte hij vaak samen in Scheveningen. Geïntroduceerd door Thérèse Schwartze wijdde hij zich eveneens aan motieven met mannequins en naaistertjes uit de modewereld.

Van 1905 tot 1913 leefde Israëls in Parijs, waar hij onder de indruk kwam van Edgar Degas en van het werk van Henri de Toulouse-Lautrec. Hij had er zijn atelier op de Boulevard de Clichy. Hij schilderde er de specifiek Parijse motieven: het publiek in de parken, de cafés, cabarets en bistro's, naast de circus- en kermisacrobaten. Ook hier beeldde hij het atelierleven uit bij de Franse couturière Jeanne Paquin. Hij nam echter maar eenmaal aan een expositie deel, in 1909.

Van 1913 tot 1915 verbleef hij in Londen. Hier waren het de ruiters op Rotten Row en de jonge danseresjes in de balletschool die zijn belangstelling kregen.

In 1921 reisde Israëls naar Nederlands-Indië. Hij verbleef voornamelijk op Java, en wel in Batavia, Buitenzorg, Yogjakarta en Solo waar hij enige tijd aan het hof van de Mangkoenegara verbleef, geïntroduceerd door de danser Raden Mas Yojana, die hij in Nederland had ontmoet. Ook bezocht hij Bali samen met de familie Veth.

In 1923 keerde hij terug naar Den Haag. Hij ging voorgoed aan de Haagse Koninginnegracht 2 wonen, in het huis van zijn ouders, die eerder op Koninginnegracht nr. 6 woonden. In het koetshuis van nr. 2 hadden Isaac en zijn vader ieder een eigen atelier. De vader van Israëls was overleden in 1911. In 1928 won Isaac op het kunsttoernooi van de Olympische Spelen een gouden medaille in de categorie schilderkunst met het werk Ruiter in roode rok (ook wel getiteld Ruiter met de rode jas, De rode rijder of De roode ruiter).[2]

Israëls overleed thuis, op 7 oktober 1934, twee dagen nadat hij werd aangereden door een auto, waar hij geen uitwendige verwondingen door had opgelopen. Hij werd gecremeerd in Crematorium Velsen in Driehuis.

Zijn techniek, niet van Franse invloed gespeend, leidde tot de blijvende faam van de Amsterdamse Impressionisten.

Voor Israëls' werk worden (voor Nederlandse begrippen) grote bedragen neergelegd: het wereldveilingrecord voor de schilder werd betaald voor A table au Restaurant Le Perroquet, Paris, dat Christie's in oktober 2006 afhamerde op 493.600 euro.

In 2012 wijdden vijf Haagse museatentoonstellingen aan Israëls onder de titel Isaac Israëls in Den Haag, namelijk het Haags Historisch Museum, Panorama Mesdag, het Louis Couperus Museum, Muzee Scheveningen en het Haags Gemeentearchief.

In het Stadsarchief Amsterdam was van 15 juni tot 9 september 2012 de tentoonstelling Isaac Israëls in Amsterdam te zien.[3]

• 
  Het transport der kolonialen (1883-1884)
• 
  Twee meisjes in de sneeuw
  (circa 1890-1894)
• 
  Portret van gewonde KNIL-militair (Kees Pop) (1892)
• 
  Liggend naakt (Sjaantje van Ingen) (circa 1894-1900)
• 
  Ezeltje rijden langs het strand, olieverf op doek, 51 × 70 cm, Rijksmuseum Amsterdam
  (circa 1898-1900)
• 
  Etalage, olie op doek, 59 × 64 cm, Rijksmuseum Amsterdam
  (tussen 1894-1898)
• 
  Naaiatelier van modehuis Paquin, Parijs (circa 1904)
• 
  Twee vrouwen, Chatherinettes, Parijs (ca. 1905)
• 
  Moulin de la Galette (1905-1906)
• 
  Twee mannequins bij Hirsch (Epi en Gertie), olie op doek, 79,5 × 51 cm (circa 1916)
• 
  Vrouw, en profil voor de zonnebloemen van Van Gogh (1917)
• 
  Nehemia de Lieme (1929)
• 
  In het Bois de Boulogne (datum niet gekend)
• 
  Portret van D. Calisch-Hijmans in het Kröller-Müller Museum

• Rijksmuseum Amsterdam[4]
• Museum de Fundatie in Zwolle
• Museum Jan Cunen in Oss

• Buffa, Frans, & Zonen (1902). Catalogus der tentoonstelling van schilderijen en teekeningen door Isaac Israëls. Buffa/Boek- en Kunstdrukkerij v/h Roelofzen Hübner & Van Santen, Amsterdam. 26 p. Omslagontwerp van Isaac Israëls.
• Erens, F. (1912). Isaac Israëls. Elsevier, Amsterdam. 15 p. (Hollandsche schilders van dezen tijd).
• (1934). Herdenkings-tentoonstelling Isaäc Israels: 16 december 1934 - 5 januari 1935, verlengd tot 11 januari 1935. Schilderkundig Genootschap Pulchri Studio, 's-Gravenhage. 24 p. Catalogus van de tentoonstelling.
• Wagner, Anna (1985). Isaac Israëls. 2e, herz. en uitgebreide dr. Van Spijk, Venlo. 179 p. ISBN 90-6216-262-2. Oorspr. uitg.: Lemniscaat, Rotterdam, 1967.
• Veldpape, Elsbeth (1999). Isaac Israëls, chroniqueur van het vlietende leven / red. Toos van Kooten, foto's Tom Haartsen e.a. Kröller-Müller Museum, Otterlo. 156 p. ISBN 90-73313-16-3. Catalogus van de tentoonstelling, 4 september 1999 t/m 2 januari 2000.
• Nijenhuis, Hans te, & Ietse Meij (2002). Isaac Israëls: mannequins en mode / red. begeleiding Joop van Roosmalen. Pictures Publishers, Wijk en Aalburg. 187 p. ISBN 90-73187-43-5. Catalogus van de tentoonstelling 'Isaac Israëls in de mode' in het Gemeentemuseum Den Haag.
• Glerum, J.P. (2005). De Indische Israëls. Waanders, Zwolle. 142 p. ISBN 90-400-9090-4. Catalogus van de tentoonstelling 'Een Indische vriendschap', Museum Mesdag te Den Haag, 10 juni t/m 25 september 2005.
• Nieuwenhof, Merel van den (2006). Isaac Israëls in het ziekenhuis: tekeningen, aquarellen en schilderijen uit particulier bezit / bijdrage van Chris van Weel, red. Pieter Roelofs. BnM uitgevers, Nijmegen. 60 p. (Museumbeelden, nr.1). ISBN 978-90-77907-59-7. Catalogus van de tentoonstelling in Museum Het Valkhof te Nijmegen, 25 oktober 2006 t/m 28 januari 2007, en Museum Mesdag te 's-Gravenhage, 25 februari t/m 21 mei 2007.
• Erftemeijer, Antoon (2007). Israëls aan zee: Hollandse en Italiaanse strandtaferelen van Isaac Israëls (1865-1934). Frans Hals Museum, Haarlem. 79 p. ISBN 978-90-804456-7-3. Catalogus van de tentoonstelling in De Hallen te Haarlem, 9 juni t/m 19 augustus 2007.
• Bodt, Saskia de, e.a. (2008) Isaac Israëls: Hollands impressionist / eindred. Tessa Baars e.a. Scriptum Art, Schiedam. 143 p. ISBN 978-90-5594-595-5. Oorspr. uitg.: 1999, i.s.m. Kunsthal Rotterdam. ISBN 90-5594-151-4 (geb.) en ISBN 90-5594-152-2 (pbk). Catalogus van de tentoonstelling in de Kunsthal Rotterdam, 4 september 1999 t/m 9 januari 2000.
• Vlieger-Moll, Willemien de (2012). Isaac Israëls in Den Haag. Thoth, Bussum. 143 p. ISBN 978-90-6868-602-9. Catalogus van de tentoonstelling 2 juni t/m 23 september 2012 in het Haags Historisch Museum, Muzee Scheveningen, het Louis Couperus Museum, Panorama Mesdag en het Haags Gemeentearchief.
• Heijbroek, J.F. & Jessica Voeten (2012). Isaac Israëls in Amsterdam. Thoth, Bussum. 175 p. ISBN 978-90-6868-593-0. Catalogus van de tentoonstelling in het Stadsarchief Amsterdam, 15 juni t/m 26 augustus 2012.

• Fotogalerie: “Isaac Israëls in Amsterdam” Tentoonstelling

Zie de categorie Isaac Israëls van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.