Houtrijk en Polanen

Houtrijk en Polanen vormde een van de zogenaamde Vrije Ambachten die deel uitmaakten van het schoutambt Sloten. Het andere Vrije Ambacht was Raasdorp. Houtrijk en Polanen vormde het meest westelijke deel van het schoutambt Sloten. Reinoud van Brederode verkocht het schoutambt Sloten met de Vrije Ambachten in 1529 aan de stad Amsterdam.

Hoewel Polanen en Houtrijk afzonderlijke bannes (rechtsgebieden) waren, hadden ze een gemeenschappelijke schepenbank die uit drie personen bestond.[1]

Polanen grensde ten oosten aan Osdorp, ten westen aan Houtrijk en lag noordelijk aan het IJ en zuidelijk aan het Spieringmeer dat het noordelijk deel van het Haarlemmermeer vormde. Houtrijk lag ook tussen deze wateren en grensde in het westen aan Hofambacht en in het zuidwesten aan Spaarnwoude. Bij Houtrijk hoorde ook de zuidelijke helft van het eiland Ruigoord.

Ter hoogte van de landengte tussen IJ en Spieringmeer waren spuisluizen van het Hoogheemraadschap Rijnland. Ten westen daarvan stond het gemeenlandshuis van Rijnland, ook bekend als 'Huis Swanenburg', waarnaar het dorp (Zwanenburg) is vernoemd.

Na aanleg in 1632 van de Haarlemmertrekvaart tussen Haarlem en Amsterdam moest halverwege, ter hoogte van de sluizen, overgestapt worden van de ene op de andere trekschuit. Hier ontstond het dorp Halfweg.

In de Franse tijd werd Houtrijk en Polanen een zelfstandige gemeente. In 1812 werd het met verscheidene andere gemeenten bij Spaarnwoude gevoegd, totdat het in 1817 weer zelfstandig werd. Op 27 juni 1863 ging de gemeente samen met Zuidschalkwijk op in Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Het gemeentehuis bevond zich te Halfweg. Sinds 1 januari 2019 behoort Haarlemmerliede en Spaarnwoude, en dus ook het voormalige Houtrijk en Polanen, tot de gemeente Haarlemmermeer.

• Lijst van burgemeesters van Houtrijk en Polanen