Herepoort

Al in de vroege 11e eeuw zou een poort zijn gebouwd aan het begin van de Herestraat. De fundamenten van deze poort zijn teruggevonden. Dit was voor zover bekend het enige niet-kerkelijke bouwwerk in de provincie Groningen dat werd gebouwd van tufsteen. De oude poort zal, net als onder andere de Oosterpoort, tussen 1600 en 1616 zijn gesloopt. Hij komt niet meer voor op de kaart van Nicolaes van Geelkercken. De fundering van veldkeien en de tufstenen onderbouw van deze poort bevinden zich nog in de grond onder de Herestraat.[1] In 1995 werd de plek waar deze poort heeft gestaan, ter hoogte van De Faun, gemarkeerd in de bestrating.

De citadel Arx Nova, uit de Stedenatlas van Braun en Hogenberg (1575), waarop beide Herepoorten en rechts de Oosterpoort te zien zijn.

In de tweede helft van de 16e eeuw werden nieuwe stadspoorten gebouwd. De oude (binnen-)poort, werd daarbij in eerste instantie gehandhaafd. Beide poorten staan afgebeeld op de kaart van Jacob van Deventer uit 1565. De nieuwe (buiten-)Herepoort werd gebouwd ter hoogte van het huidige Hereplein en was enige tijd onderdeel van de citadel van Alva. In 1621 werd de poort verbouwd, dit jaartal wordt in een cartouche op buitenzijde van de poort vermeld.[2]

Als gevolg van de Vestingwet werden in het laatste kwart van de 19e eeuw werden de vestingwerken van de stad grotendeels ontmanteld. In het Noorderplantsoen is nog een deel van de vestingwallen te herkennen. Ook de vorm van het Zuiderpark is gebaseerd op de oude wallen; de driehoekige plattegrond tussen Hereweg en Oosterweg volgt - langs de Griffelinie - op afstand het oude bastion, genaamd de "Oosterdwinger". (Dwinger is de Noord-Nederlandse naam voor bastion, vgl. Duits: "Zwinger"). In 1874 werd ook deze Herepoort afgebroken.

Mede op initiatief van architect Pierre Cuypers werd de Herepoort in 1885 weer opgebouwd in de tuin van het Rijksmuseum Amsterdam. Er zijn in Groningen meerdere initiatieven geweest om de poort terug te halen, maar tot op heden zonder succes.

• 
  Tekening met vestingwerken Groningen 1649 (Zuid is hier rechts). Rechts-midden: het bastion ('Oosterdwinger') tussen Herepoort en Oosterpoort
• 
  De Herepoort in de tuin van het Rijksmuseum
• 
  Detail van het fries

Zie de categorie Herepoort (Groningen) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Stadspoorten van Groningen
Poorten: Aapoort · Boteringepoort · Ebbingepoort · Herepoort · Klein Poortje · Kranepoort · Oosterpoort · Poelepoort · Steentilpoort Waterpoorten: Marwixpijpen · Visserspijpen (Dren(c)kelaarspijpen)