Hekelgem

In 1105 wordt het dorp vermeld als Hecelingim. Het deel Hecelin betekent "van Hakilo" of "van de lieden/de familie van Hakilo". De suffix -gem betekent "woonst". Het betekent dus: "Woonst van (de lieden van) Hakilo".

Hekelgem lag tijdens de Karolingische Periode in de Brabantgouw. Vanaf omstreeks 1085/1086 maakt het deel uit van het landgraafschap Brabant onder de graven van Leuven, voorvaderen van de hertogen van Brabant. Binnen dit graafschap ressorteerde het onder de heerlijkheid Asse (vanaf de 17e eeuw een markiezaat). In de bestuurlijke geografie van het hertogdom Brabant behoorde Essene tot het kwartier Brussel.

Kerkelijk stond de parochie Hekelgem als dochterkerk van Essene vanaf 1086 onder het patronaat van de abdij van Affligem, die tot het einde van het Ancien Regime over uitgestrekte pachtvelden binnen het dorp beschikte.

Bij het begin van de Franse periode vormden de gehuchten Affligem, Boekhout en Hekelgem drie verschillende gemeenten. Op 18 december 1795 werden de eerste twee bij de derde gevoegd.[1]

Tot in de negentiende eeuw werd het gemeentelijke politieke debat bepaald door twee rivaliserende kampen, de Verkens en de Smeerders. Aan de basis van de tweestrijd lag een conflict tussen culturele verenigingen en een erfeniskwestie. Beide partijen waren oorspronkelijk katholiek. De Smeerders hadden de steun van de abdij van Affligem, terwijl de pastoor van de Sint-Michielsparochie de Varkens aanhing. De tweedeling bleef belangrijk tot aan de fusie der gemeenten in 1977.[2]

• De Abdij van Affligem, benedictijnenabdij. Begraafplaats van de eerste hertog van Neder-Lotharingen uit de Leuvense dynastie Godfried I van Leuven. De nieuwe abdij (19e en 20e eeuw), en ruïne van de tijdens de Franse Revolutie deels afgebroken romaanse abdijkerk.
• Het Oud Zandtapijt, bakermat van de Hekelgemse zandschilderkunst.
• De Sint-Michielskerk in gotische stijl.
• De Oude Molen.
• De Nieuwe Molen.
• De Blakmeershoeve, een gerestaureerde middeleeuwse hoeve.
• De Abdij Maria Mediatrix die gesticht werd in 1921.
• Hof Ter Saele, de oude hoeve van het vergane Middeleeuwse kasteel van Hekelgem. Later gebruikt als schepenbank van de Abdij van Affligem.