Heidestein

Het gebied tussen Driebergen en Amersfoort was reeds voor de Middeleeuwen een bosgebied. Op de verspreide akkers werd gerst, rogge, boekweit en tarwe verbouwd. Door toenemende ontginning werden de bossen gekapt en raakte de natuurlijke rijkdom van de bodem uitgeput. Door toegenomen houtkap en overbegrazing door schapen veranderde het bosgebied langzaam in een open vlakte met heidevelden en zandverstuivingen. Tussen 1870 en 1890 werd er op grote schaal naaldbos aangeplant voor de productie van hout.

Vanaf 1894 kocht baron Taets van Amerongen van Woudenberg grote stukken heide die eerder bij Bornia behoorden en liet daarop in 1903 een grote villa bouwen. De volgende eigenaar, F.J.H. De Wetstein Pfister breidde het landgoed verder uit tot ruim 150 ha., voornamelijk voor bosaanleg. In 1974 schonk mevrouw De Wetstein Pfister het gebied aan het Utrechts Landschap. In 1982 kocht het Utrechts Landschap 301 hectare waardoor de landgoederen Heidestein, Bornia en Noordhout konden worden samengevoegd.

Heidestein, IJskelder en Tuinhuis

tunnel 2 zuid

Na de aankoop in 1906 door de Oostenrijkse familie De Wetstein Pfister werd de villa vergroot met een toren en werden twee Amerikaanse windmolens geïnstalleerd voor de water- en energievoorziening.[2] Ook werden een orangerie, een tweede buitenhuis, een portierswoning, arbeiderswoningen en schuren gebouwd, waaronder een halleschuur.

Frans Jan Hendrik de Wetstein Pfister (1852-1926), de voormalig theeplantagedirecteur van de Indische Cultuurmaatschappij in Nederlands Indië, was waterbouwkundig ingenieur en maakte de omgeving vruchtbaar door een goede waterhuishouding aan te leggen. Na het aantreffen van een bron op het terrein werden in het kader van de werkverschaffing vijvers aangelegd. Deze werden met elkaar verbonden door een beekachtig kanaal. Over die vijvers kwamen betonnen bruggetjes. Ook werd op het terrein een badinrichting aangelegd. Een van de molens was voor het oppompen van water voor dit zwembad. Via een aquaductje werd overtollig water uit het zwembad naar de moestuin geleid. Door verdroging werkt de bron die hier vroeger was niet meer.

De vrijkomende grond van de vijvers en het kanaal werd gebruikt om een wal op te werpen langs de grootste vijver. Op de wal tussen de villa en de vijver kwam een theehuis in chaletstijl. Van daaruit was een prachtig uitzicht op de omgeving. Onder het theehuis was een waterreservoir met daaronder een ijskelder. Om van het huis naar de vijver te gaan werden in de aarden wal drie tunnels gegraven, twee als wandeltunnel en de middelste als vaartunnel waar met een bootje doorheen gevaren kon worden.

Voor het vervoer van zand, landbouwproducten en hout liet De Wetstein Pfister rond 1915 een smalspoor aanleggen naar de graanschuur.[3] Het lijntje kreeg later een recreatieve functie. De schuur zou in de Tweede Wereldoorlog geconfisqueerd worden door de Duitsers. Naast een tennisbaan was er reeds een golfbaan, aangelegd in 1894, waar de Doornsche Golfclub speelde tot 1927. De golfbal moest vanaf de afslagplaats over het vennetje geslagen worden naar de hole.

In 1926 werd het landgoed opgedeeld in Groot Heidestein en Klein Heidestein ten behoeve van de twee dochters. Groot Heidestein werd in 1927 verbouwd als Engels landhuis met uitkijktoren. In 1939 brandde de villa echter af. In 1946 brandde ook Klein Heidestein af, maar werd in het jaar daarop hersteld.

De familie De Wetstein Pfister was in 1906 uit het toenmalige Nederlands Indië teruggekomen naar Nederland, omdat een van de dochters aan astma leed. De jongste dochter van De Wetstein Pfister, die op Klein Heidestein woonde, was gehuwd met de Utrechtse arts dr. C. J. C. van Hoogenhuyze. Dokter van Hoogenhuyze wijdde zich vooral aan astmabestrijding. Vandaar dat op Groot Heidestein vanaf 1963 regelmatig zomerkampen voor astmapatiënten gehouden worden. De Stichting "Het Dr. C.J.C. van Hoogenhuyze Fonds" heeft sinds 1973 de voormalige droogschuur en bijbehorende grond in gebruik als astmatrainingscentrum.[4]

Schaapskooi informatiecentrum

Op het terrein bevinden zich allerlei overblijfselen van de historische landgoederen, zoals

• Klein Heidestein (1921) - gedeeltelijk in hout opgetrokken landhuis (Heidestein 7), staat op een duidelijke verhoging, de voorgevel is gericht naar de weg.
• Voormalige koetshuis - met stal en woning (nr. 1),
• een poortgebouw met woningen (nr. 5-5a),
• theehuis
• Potstal uit 1884 met een informatiecentrum van het Utrechts Landschap.
• Enkele tunnels van het smalspoorlijntje.

• 
  Schaapskudde op landgoed Heidestein-Bornia
• 
  Trap op Heidestein
• 
  Spoortunneltje
• 
  Vijver
• 
  brede betonnen brug
• 
  Halleschuur
• 
  Vijver
• 
  Poortwoning
• 
  Bebouwing
• 
  Bebouwing
• 
  Bebouwing

• Lijst van rijksmonumenten in Driebergen-Rijsenburg