Goois Natuurreservaat
De Stichting Goois Natuurreservaat is een Nederlandse natuurbeschermingsorganisatie uit 1932, gevormd door de zes Gooise gemeenten Bussum, Blaricum, Hilversum, Huizen, Laren, Naarden, de gemeente Amsterdam en de provincie Noord-Holland. Het bezit beslaat 2700 hectare. De gemeente Amsterdam heeft aangekondigd de deelname te willen beëindigen; de rechtbank Amsterdam heeft dit afgewezen[1].
Het Goois Natuurreservaat loopt van het noordelijk uiteinde aan het Gooimeer tot de provinciegrens bij Hollandsche Rading, vijftien kilometer zuidelijk. Het Goois Natuurreservaat wordt gevormd door ongeveer 40 natuurterreinen in de buitengebieden van de zes gemeenten, inclusief alle Gooise heidevelden en het grootste deel van de bossen.
Het ontstaan van de stichting werd mogelijk door een (deels afgedwongen) samenwerking met de erfgooiers, sinds eeuwen de collectieve gebruikers van de Gooise gronden. De stichting onderhoudt de paden en terreinen (onder meer met wilde runderen), een ecoduct, een schaapskooi in Blaricum en doet aan publiekseducatie. Het bestuur bestaat uit afgevaardigden van de gemeenten (wethouders en raadsleden) en de provincie Noord-Holland (een gedeputeerde en een aantal Statenleden). De deelnemers zorgen gezamenlijk voor de exploitatiemiddelen van de stichting.
Het doel van de stichting is (artikel 2 van de statuten):
- de instandhouding van het natuurschoon in het Gooi door de verkrijging van de aldaar gelegen terreinen, ten einde deze ten eeuwigen dage ongeschonden als natuurreservaat te behouden, en
- aan het publiek, door vrije toegang tot die terreinen onder eventueel te stellen bepalingen, het genot van dat natuurschoon te verzekeren.
Natuurbrug Zanderij Crailoo
De stichting heeft het initiatief genomen tot de bouw van het grootste 'ecoduct' van Europa, geopend op 3 mei 2006 door Koningin Beatrix, de Natuurbrug Zanderij Crailoo (lengte 800 meter en breedte 50 meter) tussen Hilversum en Bussum, over een weg, een spoorweg, het uitgebreide terrein van Stapelplaats Crailoo en een klein deel van Golfpark Spandersbosch. Dit is een project van bijna 15 miljoen euro, gestart in 2002. Het ecoduct verbindt het Gooi met de Utrechtse Heuvelrug, en zo ontstaat in grootte het tweede aaneengesloten bos- en heidegebied van Nederland.
Geschiedenis
Het Goois Natuurreservaat ontstond door jarenlange aankopen. Ongeveer 60% van de huidige gronden kwam al in 1933 in handen van de Stichting Gooisch Natuurreservaat, in 1932 opgericht tot behoud van het Goois natuurschoon, dat toen al onder druk stond.
Begin 19de eeuw bezat de staat veel grond in het Gooi. Het gebruiksrecht van bos, hei en weiden was echter al sinds eeuwen verworven door de erfgooiers, een unieke zelfbesturende boerenorganisatie in het oude Gooilant, die de gronden collectief gebruikten. Over het eigendom en het gebruik bleef echter onenigheid bestaan door verschillen in juridische uitgangspunten, zodat de overheid in 1912 het eigendom van de 'gemene gronden' toekende aan een bij wet ingestelde erfgooiersorganisatie Vereniging Stad en Lande van Gooiland - terwijl het tevens wettelijk vastgelegd werd dat deze wet 15 jaar ongewijzigd moest blijven.
Natuurbeschermers vreesden dat na die periode de natuurgebieden te gelde zouden worden gemaakt, onder meer voor woningbouw. De toenmalige voorzitter van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten, mr. P.G. van Tienhoven, en de Commissaris der Koningin, jhr. mr. dr. A. Roëll, namen het initiatief om delen van het bezit van Stad en Lande te kopen voor natuurbehoud.
Zij konden de samenwerking van de provincie Noord-Holland, gemeente Amsterdam en de zes Gooise gemeenten bewerkstelligen. De Erfgooierswet werd daarvoor zelfs aangepast, zodat de Vereniging Stad en Lande een deel van haar bezit kon afstaan tegen een eenmalige uitkering aan alle rechthebbende erfgooiers. Een jaar later werd de Stichting Gooisch Natuurreservaat voor 2 miljoen gulden eigenaar van 1524 hectare bos en heide, en bovendien voor 1 miljoen gulden van 104 hectare particulier bos. Veel armere erfgooiers moesten de ontvangen vergoeding echter direct weer als korting op hun uitkering terugbetalen, soms aan dezelfde gemeente als waar het geld vandaan kwam. Dit effect was die gemeentes tevoren bekend, zodat ze de gebieden deels "gratis" in handen kregen.
Terreinen
Enige heidegebieden zijn:
- Westerheide
- Bussumerheide
- Zuiderheide
- Blaricummerheide
- Tafelbergheide
- Franse Kampheide
- Hoorneboegse Heide
Andere (bos)gebieden of landgoederen:
Toezicht
Vanaf 1932 is het toezicht op de terreinen toevertrouwd aan de Gooise Natuurwacht.
| Bronnen, noten en/of referenties
|
| Gebieden van het Goois Natuurreservaat | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|