Giuseppe Tartini

Giuseppe Alessandro Ferruccio Tartini (Pirano, 8 april 1692 - Padua, 26 februari 1770) was een Italiaanse componist, muziekpedagoog en violist. Hij was de zoon, het vierde kind, van Giovanni Antonio Tartini en zijn echtgenote Caterina Zangrandi. Tartini was een in heel Europa gevierd vioolvirtuoos en de oprichter van de zogenoemde Paduaanse school. Als violist lag hij aan de basis van de moderne strijkstoktechniek en was hij mogelijk de eerste die de combinatietoon ontdekte. Hij hoort met Antonio Vivaldi tot de belangrijkste vertegenwoordigers van het vioolconcert.

Portret van Tartini

Levensloop
Giuseppe Tartini - standbeeld in Piran, zijn Istrische geboortestad

Jeugd en opleiding

Tartini kreeg zijn eerste muzieklessen van geestelijken in zijn geboortestad, maar hij studeerde vanaf 1708 rechten aan de Universiteit van Padua in Padua, waar hij ook een reputatie als vaardig schermer opbouwde. In het geheim huwde hij op 29 juli 1710 met een jongere vioolleerlinge, Elisabetta Premazore. Dat leverde hem een aanklacht van de aartsbisschop van Padua op. Hij moest vluchten en werd opgenomen in het Minorietenklooster in Assisi. Hier vervolmaakte hij zijn virtuositeit op de viool en studeerde hij muziektheorie, tot hem door de aartsbisschop genade werd verleend. Toen hij in 1716 in Venetië Francesco Maria Veracini op de viool gehoord had, trok hij zich opnieuw in Ancona terug, om zijn vioolspel verder te verbeteren.

Virtuoos

In 1721 werd Tartini als eerste violist aan de Basiliek di Sant'Anonio in Padua benoemd tot Maestro van de kapel. In hetzelfde jaar richtte hij een vioolschool op, waar leerlingen uit geheel Europa onderricht kregen, onder wie de Nederlander Pieter Hellendaal. Tijdens deze functie, die hij tot 1765 vervulde, had de gevierde virtuoos talrijke engagementen in meerdere Italiaanse steden, maar ook in het buitenland. Tussen 1723 en 1726 leefde hij als kamermusicus van Graaf Kinsky in Praag.

«Maestro delle nazioni»

Tartini had ten minste zeventig buitengewone leerlingen uit verschillende landen, wat hem de benoeming als «Maestro delle nazioni» ("Leraar van de naties") opleverde. Tot zijn beste leerlingen behoorden naast Pieter Hellendaal ook Pietro Nardini, Gaetano Pugnani, André-Noël Pagin en Johann Gottlieb Graun.

Combinatietonen

Het fenomeen van de combinatietonen of ook tartini-tonen had Tartini al in het jaar 1714 ontdekt, maar eerst in 1754 vond hij de tijd om het op papier te zetten. In zijn Trattato di musica bespreekt hij al de hypothetische ondertoonreeks, die later door Hugo Riemann verder werd uitgewerkt.

Orkestwerken

Tartini schreef rond 200 vioolconcerten. Meerdere werken bestaan uitsluitend als manuscript. In zijn reeks van opus 1 en opus 2 valt het virtuoze solospel op. In de latere concerten - na 1740 - treedt de virtuositeit terug ten gunste van de subjectieve gevoelsuitdrukking.

Kamermuziek

Tartini kreeg bekendheid met zijn La Sonata del Diavolo in g klein, bijgenaamd Duivelstriller, gebaseerd op de legende dat de duivel deze de componist 's nachts in het oor deed klinken.

Composities

Werken voor orkest

Symfonieën
  • Symfonie in A groot, voor strijkorkest
  • Symfonie in D groot, voor strijkorkest
  • Sinfonia pastorale in D groot, voor strijkorkest

Soloconcerten met orkest

200 concerten voor viool en strijkers (tussen 1728 en 1740 gepubliceerd), waaronder:

  • Concerto in C groot, voor viool en strijkers, D. 1
  • Concerto in C groot, voor viool en strijkers, op. 2, Nr. 1, D. 2
  • Concerto in C groot, voor viool en strijkers, op. 2, Nr. 2, D. 3
  • Concerto in C groot, voor viool en strijkers, D. 4
  • Concerto in C groot, voor viool en strijkers, D. 7
  • Concerto in C groot, voor viool en strijkers, D. 12
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 14
  • Concerto in D groot, voor viool en strijkers, op. 1 Nr. 1, D. 15
    1. Allegro
    2. Cantabile
    3. (Allegro)
  • Concerto in D groot, voor viool en strijkers, D. 16
  • Concerto in D groot, voor viool en strijkers, D. 17
  • Concerto in D groot, voor viool en strijkers, op. 1 Nr. 2, D. 18
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 19
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 20
  • Concerto in D groot, voor viool en strijkers, D. 21
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 22
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 23
  • Concerto in D groot, voor viool en strijkers, D. 24
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 26
  • Concerto in D groot, voor viool en strijkers, D. 28
    1. Allegro
    2. Andante
    3. Allegro
  • Concerto in D groot, voor viool en strijkers, D. 30
  • Concerto in D groot, voor viool en strijkers, D. 31
  • Concerto in D groot, voor viool en strijkers, D. 33
  • Concerto in D groot, voor viool en strijkers, D. 34
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 39
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 40
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 41
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 42
  • Concerto in d klein, voor viool en strijkers, D. 43
  • Concerto in d klein "Ombra diletta...", voor viool en strijkers, D. 44
  • Concerto in d klein, voor viool en strijkers, D. 45
  • Concerto in D groot, voor viool en strijkers, D. 45A
  • Concerto in E groot, voor viool en strijkers, op. 2, Nr. 3, D. 46
  • Concerto in E groot, voor viool en strijkers, D. 47
  • Concerto in E groot "Rondinella vaga e bella...", voor viool en strijkers, D. 48
  • Concerto in E groot, voor viool en strijkers, D. 50
    1. Allegro
    2. Grave
    3. Presto
  • Concerto in E groot, voor viool en strijkers, D. 51
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 54
  • Concerto in e klein, voor viool en strijkers, op. 1 Nr. 3, D. 55
  • Concerto in e klein, voor viool en strijkers, D. 56
  • Concerto in e klein, voor viool en strijkers, D. 57
  • Concerto in F groot, voor viool en strijkers, op. 1 Nr. 4, D. 58
    1. Allegro
    2. Adagio
    3. Allegro
  • Concerto in F groot, voor viool en strijkers, op. 1 Nr. 5, D. 59
  • Concerto in F groot, voor viool en strijkers, op. 1 Nr. 6, D. 60
  • Concerto in F groot, voor viool en strijkers, D. 61
  • Concerto in F groot, voor viool en strijkers, op. 2, Nr. 4, D. 62
  • Concerto in F groot, voor viool en strijkers, D. 63
  • Concerto in F groot, voor viool en strijkers, D. 65
  • Concerto in F groot, voor viool en strijkers, D. 67
  • Concerto in F groot, voor viool en strijkers, D. 68
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 70
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 70A
  • Concerto in G groot, voor viool en strijkers, op. 1, Nr. 7, D. 71
  • Concerto in G groot, voor viool en strijkers, D. 72
  • Concerto in G groot, voor viool en strijkers, op. 2, Nr. 5, D. 73
  • Concerto in G groot, voor viool en strijkers, D. 74
  • Concerto in G groot, voor viool en strijkers, D. 75
  • Concerto in G groot, voor viool en strijkers, D. 76
  • Concerto in G groot, voor viool en strijkers, D. 78
  • Concerto in G groot, voor viool en strijkers, D. 80
    1. Allegro ma non presto
    2. Andante
    3. Allegro assai
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 82
  • Concerto in G groot, voor viool, strijkers en basso continuo, D. 83
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 84
  • Concerto in g klein, voor viool en strijkers, op. 1, Nr. 8, D. 85
    1. Allegro
    2. Fuga alla breve
    3. Cantabile
    4. Allegro assai
  • Concerto in G groot, voor viool en strijkers, D. 86
  • Concerto in A groot, voor viool en strijkers, op. 1 Nr. 9, D. 88
  • Concerto in A groot, voor viool en strijkers, op. 1 Nr. 10, D. 89
  • Concerto in A groot, voor viool en strijkers, op. 1 Nr. 11, D. 91
  • Concerto in A groot, voor viool en strijkers, D. 92
  • Concerto in A groot, voor viool en strijkers, D. 93
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 94
  • Concerto in A groot, voor viool en strijkers, D. 95
  • Concerto in A groot, voor viool en strijkers, D. 96
    1. Allegro
    2. Adagio
    3. Presto
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 99
  • Concerto in A groot, voor viool en strijkers, D. 101
  • Concerto in A groot, voor viool en strijkers, D. 102
  • Concerto in A groot, voor viool en strijkers, D. 103
  • Concerto in G groot, voor viool en strijkers, D. 105
  • Concerto in A groot, voor viool en strijkers, D. 107
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 109
  • Concerto, voor viool en strijkers, D. 110
  • Concerto in a klein, voor viool en strijkers, op. 1, Nr. 12, D. 111
  • Concerto in a klein, voor viool en strijkers, D. 113
  • Concerto in a klein, voor viool en strijkers, D. 115
  • Concerto in Bes groot, voor viool en strijkers, D. 116
  • Concerto in Bes groot, voor viool en strijkers, D. 117
  • Concerto in Bes groot "Non Sospirar, Non Piangere", voor viool en strijkers, D. 118
  • Concerto in Bes groot, voor viool en strijkers, D. 123
  • Concerto in b klein, voor viool en strijkers, op. 2, Nr. 6, D. 124
  • Concerto in b klein, voor viool en strijkers, D. 125
    1. Allegro assai
    2. Larghetto, "Lascia ch'io dica addio"
    3. Allegro
  • Concerto in D groot, voor dwarsfluit, strijkers en basso continuo, D. 291
  • Concerto in G groot, voor dwarsfluit, strijkers en basso continuo, D. 293
  • Concerto in G groot, voor dwarsfluit, strijkers en basso continuo, D. 294
  • Concerto in E groot, voor viool en strijkers
  • Concerto in a klein "Lunardo Venier", voor viool, strijkers en basso continuo
  • Concerto in A groot, voor cello, strijkers en basso continuo
  • Concerto in D groot, voor cello, strijkers en basso continuo
    1. Largo
    2. Allegro
    3. Grave
    4. Allegro
  • Concerto in d klein, voor cello, strijkers en basso continuo
  • Concerto in G groot, voor dwarsfluit, strijkers en basso continuo
    1. Allegro non molto
    2. Andante
    3. Allegro
  • Concerto in F groot, voor dwarsfluit, strijkers en basso continuo
  • Concerto à cinque in G groot, voor dwarsfluit, strijkers en basso continuo
  • Concerto in D groot, voor dwarsfluit, strijkers en basso continuo
  • Concerto in d klein, voor viool en strijkers
    1. Allegro
    2. Grave
    3. Presto
  • Concerto in D groot, voor trompet, strijkers en basso continuo
  • Concerto in D groot, voor viola da gamba en strijkers


Andere werken voor orkest
  • Concerto grosso Nr. 3 in C-groot (naar Meneghini op. 1 Nr. 3)
  • Concerto grosso Nr. 5 in e-klein (naar Meneghini op. 1 Nr. 5)
  • Sonata a quatre in G groot, voor strijkorkest

Missen en gewijde muziek
  • 1768 Miserere, voor vier, vijf en acht zangstemmen
  • 1769 Stabat Mater, voor twee sopranen en alt (of countertenor)

Kamermuziek

135 Viool sonates
50 Trio sonates (tussen 1745 en 1750 gepubliceerd)
32 Piccole sonates (tussen 1745 en 1760 gepubliceerd)
waaronder:

  • 12 Sonatas e una pastorale, voor viool en basso continuo, op. 1
    1. Sonata in Bes groot
    2. Sonata in F groot, BF9
    3. Sonata
    4. Sonata in G groot
    5. -
    6. -
    7. -
    8. Sonata in c klein, Bc2
    9. Sonata in A groot
    10. Sonata in g klein "Didone abbandonata", Bg10
    11. -
    12. Sonata in F groot
  • Sonata, voor viool en basso continuo, op. 2, Nr. 1
  • Sonata, voor viool en basso continuo, op. 2, Nr. 4
  • Sonata, voor viool en basso continuo, op. 2, Nr. 5
  • Sonata in g-klein, voor viool en basso continuo, op. 2 Nr. 7
  • Sonata, voor viool en basso continuo, op. 2, Nr. 11
  • Sonata in G groot, voor viool en basso continuo, op. 2, Nr. 12
  • Sonata in Bes groot, voor viool en basso continuo, op. 5, Nr. 6, BBb12
    1. Affettuoso
    2. Allegro
    3. Andante
  • 6 Sonates, voor viool en basso continuo, op. 6, Nr. 1-6
  • 10 Trio-Sonatas, voor viool en basso continuo, op. 8
    1. Sonata No.1 in F groot
    2. Sonata No.2 in D groot
    3. Sonata No.3 in g klein
    4. Sonata No.4 in C groot
    5. Sonata No.5 in G groot
    6. Sonata No.6 in Es groot
      1. Largo andante
      2. Andante
      3. Presto
    7. Sonata No.7 in A groot
    8. Sonata No.8 in D groot
    9. Sonata No.9 in f klein
    10. Sonata No.10 in A groot
  • L'arte dell'arco (50 variaties over een gavotte van Arcangelo Corelli op. 5/10), voor viool
  • La Sonata del Diavolo in g klein, voor viool, Bg5
    1. Larghetto affettuoso
    2. Allegro (Tempo giusto della scuola Tartinista)
    3. Sogni dell autore. Andante – Allegro assai – Trillo del Diavolo – Andante – Allegro assai – Adagio
  • Sonata in D groot, voor viool en basso continuo, BD19
    1. Adagio
    2. Allegro
    3. Andante
    4. Allegro
  • Sonata in A groot "dalla Chitarra Portoghese", voor viool en basso continuo, BA4
  • Pastorale in A groot, voor viool in scordatura, op. 1, Nr. 13 BA16
    1. Grave
    2. Allegro
    3. Largo – Presto – Largo – Presto – Andante
  • Sonata in Bes groot, voor viool en basso continuo, BB1
  • Sonata in Bes groot "Staggion bella", voor viool en basso continuo, BBb3
  • Sarabande, voor contrabas en basso continuo
  • Sonata in a klein, voor viool
  • Sonate del Tasso, voor viool en basso continuo
    1. Sonata XII in G groot
    2. Sonata XV in G groot
    3. Sonata XVII in D groot
    4. Sonata XIX in D groot


Publicaties
  • Giuseppe Tartini: Trattato di musica secondo la vera scienza dell'armonia. Padua: G. Manfré, 1754
  • Giuseppe Tartini: De' Principj dell'armonia musicale contenuta nel diatonico genere. Dissertazione. Padua 1767
  • Giuseppe Tartini: Traité des Agréments de la Musique, postuum gepubliceerd in Parijs, 1771
  • Giuseppe Tartini: Trattato delle Appoggiatur, 1771
  • Giuseppe Tartini: Delle Ragioni e delle Proporzioni (het manuscript is verloren gegaan)
  • Al in zijn leeftijden werden vele van zijn werken gedrukt en gepubliceerd van Michel-Charles Le Cène in Amsterdam, maar ook bij John Walsh in Londen en bij Le Clerc in Parijs.

Bibliografie
  • Hermann Mendel: Musikalisches Conversations-Lexikon, X, Berlin, 1878
  • Fangazo: Orazione delle lodi di Giuseppe Tartini, Padua, 1770
  • Filippo Ugoni: Giuseppe Tartini, sua vita, Brescia, 1802
Zie de categorie Giuseppe Tartini van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.