Generaal

Generaal is de hoogste, militaire rang bij de landmacht en de luchtmacht. Het equivalent bij de zeemacht is de rang van admiraal.[1] Generaal is een viersterrenfunctie, doorgaans in rang opgevolgd door luitenant-generaal (drie sterren); generaal-majoor (twee sterren) en brigadegeneraal (één ster). Sommige landen kennen de brigadegeneraal niet.

Generaal Patton, Amerikaans generaal in de Tweede Wereldoorlog

Enkele landen kennen hogere rangen zoals de (veld)maarschalk (maarschalksstaf als onderscheiding) of een vijfsterrengeneraal (general of the army). In het Duitse leger bestond tot 1945 ook de rang van Generaloberst (kolonel-generaal).

Generaals zijn in beginsel commanderende officieren van grotere formaties. Deze formaties zijn samengesteld uit eenheden van diverse wapens, zoals infanterie, cavalerie, artillerie, genie en verbindingsdienst, en dienstvakken, zoals de technische dienst. De formaties heten in aflopende grootte: leger, legerkorps, divisie en brigade. Een leger wordt gecommandeerd door een generaal, een legerkorps door een luitenant-generaal, een divisie door een generaal-majoor en een brigade door een brigadegeneraal.

Indien een aantal legers onder eenhoofdig commando gesteld worden, spreekt men van een legergroep. Een legergroep wordt doorgaans gecommandeerd door een veldmaarschalk. De veldmaarschalk staat dan ook hoger in rang dan generaals.

Tegenwoordig functioneren generaals ook in bestuurlijke functies van de krijgsmacht, in staven van hogere generaals, in staven van bondgenootschappen zoals de NAVO en de EU of als verbindingsofficieren in bondgenootschappelijke landen. Daarom hebben krijgsmachten vaak meer generaals, dan op basis van het aantal formaties verwacht zou worden.

In Nederland is een generaal een opper- of vlagofficier. De luitenant-generaal en de generaal hebben recht op de civiele aanspreektitel 'excellentie'. De generaal-majoor en de brigadegeneraal zijn in civiele termen 'hoogedelgestreng'. Door militairen worden zowel in België als in Nederland alle generaalsvarianten aangesproken met 'generaal'.

Een generaal b.d. (generaal buiten dienst) is een generaal die niet meer in actieve dienst is en veelal met pensioen is.

Etymologie

De term kwam op toen ook de professionele legers opkwamen, aan het eind van de 16e eeuw, begin 17e eeuw. In eerste instantie werd de term 'generaal' als bijvoeglijk naamwoord toegevoegd aan andere, reeds bestaande militaire rangen, zoals kapitein-generaal, luitenant-generaal, sergeant-majoor-generaal (later: generaal-majoor) en soms ook kolonel-generaal. De toevoeging werd gebruikt voor de hogere militaire leiders. Later is de term een zelfstandig naamwoord geworden en werden andere rangsaanduidingen in een bijvoeglijke betekenis toegevoegd. We spreken in de meervoudsvorm dan ook over luitenant-generaals en generaals-majoor in plaats van luitenants-generaal of generaal-majoors.

'Generaal' is een term die zijn oorsprong vindt in de romaanse talen en die 'algemeen' betekent. Een generaal commandeert een 'algemene', samengestelde formatie, in tegenstelling tot een meer specialistische formatie zoals een peloton, compagnie, bataljon of regiment van bijvoorbeeld infanterie of artillerie.

Een generaal is de meest algemene en daarmee de hoogste generaalsrang. Zijn ondergeschikte of plaatsvervanger heet 'luitenant-generaal'. Luitenant is eveneens een romaanse term en betekent plaatsvervanger (vergelijk het Franse lieutenant, lieu tenant, dat letterlijk plaatshouder, plaatsvervanger, betekent). Deze constructie vindt men in meer aanduidingen zoals luitenant-kolonel (rang onder kolonel) of luitenant-gouverneur (zijn plaatsvervanger).

Generaal-majoor betekent "hogere generaal", in vergelijking met zijn jongere collega, de brigadegeneraal. Majoor vindt ook zijn oorsprong in romaanse talen (major, majeur) en betekent 'meer' of 'groter'. De oorsprong van brigadegeneraal is evident. Een brigadegeneraal commandeert een brigade, de kleinst mogelijke samengestelde, algemene eenheid.

In de praktijk ligt het verschil tussen samengesteld en niet-samengesteld niet zo strak. Zo kende het Duitse leger in de Tweede Wereldoorlog 'tankdivisies' en bestaan eenheden op bataljonsniveau vaak uit diverse eenheden van verschillende wapens.

Belgische generaalsrangen

Marinecomponent Landcomponent Luchtcomponent Medische component
Opperofficieren
(NAVO-rang OF-10)
België kent geen functieschaal OF-10
NAVO-rang OF-9
Admiraal
Admiraal

Fr: Amiral
Generaal
Generaal

Fr: Général
Generaal
Generaal

Fr: Général
NAVO-rang OF-8
Viceadmiraal
Admiraal

Fr: Vice-Amiral
Luitenant-generaal
Generaal

Fr: Lieutenant-Général
Luitenant-generaal
Generaal

Fr: Lieutenant-Général
NAVO-rang OF-7
Divisieadmiraal
Admiraal

Fr: Amiral de division
Generaal-majoor
Generaal

Fr: Général-Major
Generaal-majoor
Generaal

Fr: Général-Major
Generaal-majoor
Generaal

Fr: Général-Major
NAVO-rang OF-6
Flottieljeadmiraal
Admiraal

Fr: Amiral de flottille
Brigadegeneraal
Generaal

Fr: Général de Brigade
Brigadegeneraal
Generaal

Fr: Général de Brigade
Brigadegeneraal
Generaal

Fr: Général de Brigade


Nederlandse generaalsrangen

Koninklijke Marine (KM) Koninklijke Landmacht (KL) Koninklijke Luchtmacht (Klu) Koninklijke Marechaussee (KMar)
Opper- of Vlagofficieren
(NAVO-rang OF-10)
Admiraal
(uit traditie, rang bestaat niet meer)
NAVO-rang OF-9
Luitenant-admiraal
Admiraal
(bij het Korps Mariniers: generaal)
Generaal
Generaal
Generaal Generaal
NAVO-rang OF-8
Viceadmiraal
Admiraal
(bij het Korps Mariniers: luitenant-generaal)
Luitenant-generaal
Generaal
Luitenant-generaal Luitenant-generaal
NAVO-rang OF-7
Schout-bij-nacht
Schout-bij-nacht
(bij het Korps Mariniers: generaal-majoor)
Generaal-majoor
Generaal
Generaal-majoor Generaal-majoor
NAVO-rang OF-6
Commandeur
Commandeur
(bij het Korps Mariniers: brigadegeneraal)
Brigadegeneraal (vanaf 1952)
Generaal
Commodore Brigadegeneraal

Officiersrangen (van hoog naar laag)

Vrouwelijke generaal

België

In België was apotheker Danielle Levillez van 1979 tot 2015 in het leger. In 2002 werd zij de eerste vrouwelijke kolonel in de Belgische krijgsmacht, in december 2005 werd zij benoemd tot eerste vrouwelijke brigadegeneraal. Zij was chef van de medische component van het leger. In 2009 droeg zij haar functie over aan generaal-majoor Geert Laire, zij werd onderstafchef en later stafschef Gezondheid, Milieu, Levenskwaliteit en Welzijn. In 2012 werd ze de eerste vrouwelijke generaal-majoor van de Belgische Strijdkrachten. Corinne Faut werd in 2014 als chef van de Communicatie-eenheid binnen de Generale Staf DG-Com bevorderd tot brigadegeneraal.

Nederland

Leanne van den Hoek

Minister Kamp was als minister van Defensie een groot voorstander van vrouwen in het leger en dus ook een vrouw in de rang van generaal. Nederland kreeg in 2005 de eerste vrouwelijke generaal. De 47-jarige kolonel Leanne van den Hoek werd namens de koningin door staatssecretaris Van der Knaap bevorderd tot brigadegeneraal. In 2001 was zij de eerste vrouwelijke bataljonscommandant, daarna werd zij commandant van het Instituut Keuring en Selectie van Defensie. Per 1 november 2005 werd zij commandant van het personeelscommando van de Koninklijke Landmacht.
In 2007 werd in Breda de tweede vrouw tot generaal bevorderd: commodore Madeleine Spit (luchtmacht). Daarvoor werkte zij twee jaar in Washington aan het project voor het gevechtsvliegtuig Joint Strike Fighter. In haar nieuwe functie is zij sous chef Ressort Luchtsystemen bij de DMO.

De hoogste vrouwelijke generaal was generaal-majoor Hillie Beentjes, van 2012 tot en met 2014 plaatsvervangend commandant van de Koninklijke Marechaussee. Haar benoeming tot generaal en tot plaatsvervangend commandant was omstreden. Beentjes was per 1 december 2011, zonder militaire opleiding of achtergrond, zonder enige ruchtbaarheid benoemd tot brigadegeneraal der Koninklijke Marechaussee. Daarvoor was zij slechts drie jaar werkzaam geweest binnen het Ministerie van Defensie, als burgermedewerker in de functie van Directeur Planning & Control.[2] Op 1 juli 2018 is luchtmachtkolonel Elanor Boekholt-O'Sullivan bevorderd tot commodore. Ze bekleedt de functie van commandant van het Defensie Cyber Commando.

Elders

In de Verenigde Staten werd op 14 november 2008 de 55-jarige Ann Dunwoody tot generaal benoemd. Zij zat al 33 jaar in het leger.

Zie ook

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.