Gekwalificeerde meerderheid
Een gekwalificeerde meerderheid is een meerderheid die in een stemprocedure pas doorslaggevend is wanneer ze voldoet aan aanvullende voorwaarden. Ze wordt vereist wanneer niet kan worden volstaan met een gewone meerderheid (meer vóór- dan tegenstemmen) of een absolute meerderheid (ten minste de helft plus een half van een relevant aantal stemmen) om tot een bepaalde beslissing te komen of om een voorstel al of niet aan te nemen. Er zijn vele voorbeelden.
- Voor een herziening van de Nederlandse Grondwet is in tweede lezing ten minste twee derde van de stemmen nodig.
- In België stelt de Grendelgrondwet dat twee derde van de stemmen nodig is voor het wijzigen van de grondwet, terwijl ook nog eens in beide taalgroepen een gewone meerderheid wordt vereist. Dit voor zowel de Kamer van volksvertegenwoordigers als de Senaat.
- In de Amerikaanse Senaat is drie vijfde van de stemmen nodig om een filibuster te beëindigen.
Europese Unie
| Land | Stemmen | Bevolking (mill.) |
|---|---|---|
| Duitsland | 29 | 82.0 |
| Verenigd Koninkrijk | 29 | 59.4 |
| Frankrijk | 29 | 59.1 |
| Italië | 29 | 57.7 |
| Spanje | 27 | 39.4 |
| Polen | 27 | 38.6 |
| Roemenië | 14 | 22,3 |
| Nederland | 13 | 15.8 |
| Griekenland | 12 | 10.6 |
| Tsjechië | 12 | 10.3 |
| België | 12 | 10.2 |
| Hongarije | 12 | 10.0 |
| Portugal | 12 | 9.9 |
| Zweden | 10 | 8.9 |
| Oostenrijk | 10 | 8.1 |
| Bulgarije | 10 | 7,9 |
| Slowakije | 7 | 5.4 |
| Denemarken | 7 | 5.3 |
| Finland | 7 | 5.2 |
| Litouwen | 7 | 3.7 |
| Ierland | 7 | 3.7 |
| Letland | 4 | 2.4 |
| Slovenië | 4 | 2.0 |
| Estland | 4 | 1.4 |
| Cyprus | 4 | 0.8 |
| Luxemburg | 4 | 0.4 |
| Malta | 3 | 0.4 |
| Totaal | 345 | 480.2 |
| Gekwalificeerde meerderheid | 255 | 312.1 |
| Verschil | 90 | 168.1 |
In de toekomst kunnen de Europese Raad en de Raad van de Europese Unie besluiten met gekwalificeerde meerderheid van stemmen. Dat is een meerderheid die aan aanvullende eisen voldoet. De term wordt gehanteerd bij stemmingen waarbij een meerderheid van meer dan 50 procent niet voldoende is om een beslissing te nemen.
Tenzij in de Verdragen anders is bepaald, spreekt de Europese Raad zich bij consensus uit.
Tenzij in de Verdragen anders is bepaald, besluit de Raad van de Europese Unie met gekwalificeerde meerderheid van stemmen.
Voor het Verdrag van Lissabon
Voor het Verdrag van Lissabon kreeg elk land een bepaald aantal stemmen toegewezen op basis van de inwonersaantallen van dat land.
Om een gekwalificeerde meerderheid te halen moest worden voldaan aan:
- behalen van minstens 255 van de totale 345 stemmen (73.9%)
- wordt gesteund door een meerderheid van lidstaten
- Deze landen vertegenwoordigen samen ten minste 62% van de bevolking van de EU.
Na het Verdrag van Lissabon
De nieuwe regels van het Verdrag van Lissabon gingen in op 1 november 2014. Vanaf dat moment worden een meerderheid bereikt als aan de volgende twee voorwaarden voldaan is:
- minimaal 55% van de lidstaten is voor — met andere woorden: 16 van de 28 deelnemende landen.
- deze lidstaten vertegenwoordigen 65% van de inwoners van de EU.
Een blokkerende minderheid moet ten minste uit vier leden van de Raad bestaan; in het andere geval wordt de gekwalificeerde meerderheid van stemmen geacht te zijn verkregen.
Onder het nieuwe verdrag vallen meer beleidsterreinen onder de gekwalificeerde meerderheidsstemming dan tot nu toe. Op een groot aantal beleidsterreinen moet echter met unanimiteit door de lidstaten besloten worden, waarbij elk land dus zijn vetorecht behoudt.