Franse grondwet van 1795

De Franse grondwet van 1795 (ook bekend als de grondwet van het jaar III, of de grondwet van 5 fructidor) was geratificeerd door de Nationale Conventie op 22 augustus 1795. De wet had 377 artikelen en betekende het einde van de Conventie, die evenwel had voorgesteld 2/3 van haar leden opnieuw te laten benoemen. De wet behelsde de instelling van een nieuwe regering, het 5-koppige Directoire en bleef van kracht tot 18 Brumaire (9 november 1799) toen Napoleon Bonaparte met een staatsgreep een einde maakte aan de Franse Revolutie.

Deze grondwet was veel conservatiever dan de mislukte progressieve en democratische Franse grondwet van 1793. Hij was opgesteld door Emmanuel-Joseph Sieyès, die het Schrikbewind had overleefd door zich tijdig terug te trekken. Zowel de gematigde republikeinen als de constitutionele monarchisten waren van mening dat zowel de democratie als de dictatuur de pas afgesneden moest worden.[1] Iedereen die pleitte voor herstel van de monarchie of voor herinvoering van de Franse grondwet van 1793 werd met de dood of deportatie bedreigd. De holle verklaringen over de rechten van de mens en de burger in de Franse grondwet van 1793 werden weggelaten.[2] Broederschap werd vervangen door veiligheid en bescherming van eigendom.[3] Er kwam een strikte scheiding der machten. Kerk en staat werden gescheiden. Naast rechten nam men ook plichten op. Er kwam een tweekamerstelsel zodat het gevaar van sansculotten kon worden bedwongen door de senaat, met een opschortend recht van veto, niet van het parlement, de Raad van Vijfhonderd, maar van de Raad van Ouden. Het kiesrecht was gekoppeld aan leeftijd (21 jaar en ouder) en de betaling van belasting, ongeacht de hoeveelheid. Er waren actieve en passieve burgers; vrouwen waren uitgesloten.

Nog voordat de leden van het Directoire waren gekozen, kwam het tot onlusten. De royalisten wisten de oppositie op te jutten en twee maanden later gingen 30.000 man gingen de straat op, de Opstand van 13 Vendémiaire. Paul Barras kreeg de leiding en stuurde generaal Napoleon Bonaparte af op de opstandelingen.