Francis Dhanis

Francis-Ernest-Joseph-Marie Dhanis werd op 13 mei 1862 in Londen geboren als de zoon van de Belgische diplomaat Joseph Dhanis en de Ierse Brigitte Maher. De eerste zeven jaar van zijn leven bracht hij door in Groot-Brittannië, daarna verhuisde hij met zijn familie naar Sint Niklaas-Waas, hoewel de wortels van de familie Dhanis in Antwerpen lagen (zijn grootvader was Antoine Dhanis van Cannart). Over zijn jeugdjaren in Groot-Brittannië en België is niet veel geweten.

Op 21 september 1880 begon Dhanis zijn militaire carrière bij het regiment van de genietroepen. In dezelfde periode gaf hij een stenografisch tijdschriftje uit met de titel Le Globe Stenographique. Twee jaar later, op 20 maart 1882, werd hij in de graad van korporaal toegelaten tot de École militaire, waar hij in mei 1884 als onderluitenant afstudeerde.

In 1884 trad hij in dienst van de Association internationale africaine en vertrok hij met de tweede expeditie van Jérôme Becker naar Congo.

Hij bond de strijd aan met de Afro-arabische slavenhandelaars uit Zanzibar en veroverde na felle gevechten hun uitvalbasissen Nyangwe en Kasongo (1892). De vernietiging van deze twee belangrijke handelscentra bracht hen een beslissende slag toe.[1] Hiervoor werd hij tot baron geslagen.

In 1896 werd hij vice-gouverneur-generaal en commandant van de Oostprovincie. Hij trok met een grote legermacht naar het noordoosten van Congo om van daaruit door te stoten naar Zuid-Soedan. De slecht voorbereide expeditie baande zich hongerend en plunderend een weg door het land. Er brak muiterij uit en de veldtocht werd afgebroken. Een Franse pater vernam van een van de rebellenleiders dat de wrok tegen Dhanis groot was en dat hij Fimbo Nyingi genoemd werd ("Veel zweepslagen").[2]

In 1899 keerde hij terug naar Europa. Hij werd regeringsafgevaardigde in de Compagnie du chemin de fer du Congo Supérieur aux Grands Lacs africains.

In oktober 1913 werd een monument ingehuldigd voor Majoor Dhanis op de Amerikalei in Antwerpen. Het onderschrift was:

Met omhoog geheven geweer – dat de macht en de moed verzinnebeeldt – aanhoort Baron Dhanis de overgaaf van een Arabisch opperhoofd, dat ootmoedig aan zijne voeten ligt neergeknield. Maar de overwinnaar beteugelt de drift zijner vervoering om, met een beschermend gebaar, de dankbare hulde hem door den vrijgemaakten Afrikaan aangeboden, te ontvangen, onder de vorm van een klein kind, zinnebeeld van de glansrijke toekomst die Kongo tegemoet gaat.

Momenteel staat het in het openluchtdepot van het Middelheimmuseum. Enkel het beeld van Dhanis en de knielende Arabier zijn bewaard gebleven. Het beeld van Dhanis mist vandaag één arm.[3]