Force Publique

Monument Force Publique Schaarbeek

De Force Publique werd opgericht in 1885 door Leopold II, koning van België en soevereine vorst van de Onafhankelijke Congostaat, met als doel het verzorgen van logistieke steun aan de Belgische kolonisten en het bezetten van strategische punten. Ook de strijd tegen de Arabische slavenhandelaren in Oost-Congo werd door de Force Publique gevoerd. De FP groeide alzo uit tot zowel een leger- als een politiemacht en stond aanvankelijk onder het rechtstreekse bevel van de gouverneur-generaal en de koning.

Het officierenkorps was en bleef uitsluitend toegankelijk voor blanken. Aanvankelijk werden uitsluitend niet-Congolese zwarten tot de Force Publique toegelaten maar vanaf de eeuwwisseling kwam daar verandering in. Elk smaldeel mocht maximaal voor 20% bestaan uit inlanders met dezelfde etnische achtergrond. Door deze maatregel kon de Force Publique overal in Congo worden ingezet.

Tijden de oorlog tegen de Mahdisten in Sudan (1881-1899) vochten ze aan de zijde van het Verenigd Koninkrijk tegen de Madhisten. Het bekendste wapenfeit is de slag bij Rejaf tijdens de Belgo-Arabische Oorlog.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog verwierf de Force Publique wereldbekendheid door zijn militaire overwinningen tijdens de slag bij Tabora. De militaire bezetting van Ruanda-Urundi en Duits-Oost-Afrika (het huidige Tanzania) vanaf 1917 gebeurde door de Force Publique. In 1916 had de Force Publique al eens victorie mogen kraaien toen zij aan de zijde van de Fransen en de Britten Kameroen veroverden op de Duitsers. Na de wapenstilstand van 1918 zou de Force Publique zich terugtrekken uit het grootste deel van Duits Oost-Afrika, dat Brits mandaatgebied werd (Tanganyika). De Force Publique bleef wel nog tot in de jaren zestig aanwezig in Ruanda-Urundi, dat voorheen deel uitmaakte van Duits Oost-Afrika en dat Belgisch mandaatgebied werd. De Force Publique werd door de vijand gevreesd omwille van zijn vermeend kannibalisme.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vocht de Force Publique in Abyssinië (het huidige Ethiopië) tegen het Italiaanse leger. Zo nam de Force Publique Saio in na een kortdurend beleg en zorgde het samen met de Britten voor het verdrijven van de Italianen in Ethiopië.

Ondanks de successen van de Force Publique in de beide wereldoorlogen heeft België zijn koloniale troepen nooit in Europa ingezet, dit om te vermijden dat de zwarte soldaten aan de bevrijding van het moederland emancipatoire ideeën zouden overhouden.[1]

Na de Congolese onafhankelijkheid werd de Force Publique – ondanks felle weerstand van de blanke officieren – volledig ontmanteld en na de Afrikanisering gingen de restanten op in het nieuwe Armée Nationale Congolaise.

• Enika Ngongo, 'Aucun indigène ne veut aller au front à n'importe quel prix'. Les porteurs africains dans la Grande Guerre , in: Pierre Dejemeppe en Nathalie Tousignant (red.), La Guerre 14-18 en Afrique. Des mémoires repliées = De oorlog 14-18 in Afrika. Vervaagde herinneringen, 2016, p. 43-55
• Isidore Ndaywel E Nziem en Pamphile Mabiala Mantuba-Ngoma, Le Congo belge dans la Première Guerre mondiale (1914-1918), 2015, ISBN 9782343075549
• Griet Brosens, Congo aan den Yzer. De 32 Congolese soldaten van het Belgisch leger in de eerste Wereldoorlog, in: Brusselse Cahiers, vol. XLVI, 2014, p. 253-265
• Lucas Catherine, Loopgraven in Afrika (1914-1918). De vergeten oorlog van de Congolezen tegen de Duitsers, 2013, ISBN 9789491297557
• Jean-Jacques Wondo, Les Armées au Congo-Kinshasa. Radioscopie de la Force Publique aux FARDC, 2013, ISBN 978-2839911665
• Guy Vanthemsche, Le Congo belge pendant la Première Guerre mondiale. Les rapports du ministre des Colonies Jules Renkin au roi Albert Ier 1914-1918, Brussel, Palais des Académies, 2009
• Georges Delpierre, Tabora 1916: de la symbolique d'une victoire , in: Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, XXXII, 2002, nr. 3-4, p. 351-381
• Lucas Catherine, Manyiema. De enige oorlog die België won, 1994
• Philippe Brousmiche, Bortaï. Campagne d'Abyssinie, 1941, [1987] 2011, ISBN 9782296130692
• Louis-François Vanderstraeten, De la Force publique à l'armée nationale congolaise. Histoire d'une mutinerie, [1985] 1993, ISBN 2-8031-0104-1
• Lewis Gann en Peter Duignan, "The Force Publique", in: The Rulers of Belgian Africa, 1884-1914, 1979, p. 52-88
• Émile Janssens, Histoire de la Force publique, 1979, OCLC 7730962
• A. Lederer, De Kongolese Weermacht en de Belgische Operaties in Afrika tijdens de Twee Wereldoorlogen, 1966
• F. Flament e.a., La Force publique de sa naissance à 1914. Participation des militaires à l'histoire des premières années du Congo , 1952
• R. Werbrouck, La Campagne des Troupes coloniales belges en Abyssinie, période du 24 juin au 6 juillet 1941, Presses du Courrier d'Afrique, Léopoldville, 194?
• Sidney Langford Hinde, The Fall of the Congo Arabs, 1897