Edgar Lalmand

Lalmand, Franstalige Antwerpenaar, was beroepshalve graanhandelaar. Hij streed mee tijdens de Eerste Wereldoorlog, die hij beëindigde met de graad van sergeant. In 1920 werd hij lid van de eerste communistische groep in Antwerpen, maar van 1920 tot 1923 verbleef hij in Rotterdam waar hij zich bekwaamde in de graanhandel. Bij zijn terugkeer werd hij gelast met de Antwerpse afdeling immigrante arbeiders (meestal Joden) binnen de partij en werd hij verantwoordelijk voor het partijblad. In 1935 werd hij lid van het Centraal Comité en in 1936 van het Politbureau. Hij nam ook mee de leiding van de Vlaamse Kommunistische Partij (VKP).

In 1938 verliet hij de handelsactiviteiten, ging in het Brusselse wonen, werd hoofdredacteur van La Voix du Peuple en werd verkozen tot gemeenteraadslid in Sint-Jans-Molenbeek. In mei 1940 werd hij, zoals alle bekende communistische leiders, als 'staatsgevaarlijk' opgepakt en naar Frankrijk gedeporteerd. Terug in België in juli, nam hij de directie op zich van de Brusselse afdeling van de partij en van de afdeling 'intellectuelen'. Na het begin van de oorlog met de Sovjet-Unie op 22 juni 1941, ging hij ondergronds en toen in 1943 de volledige top van de partij werd gearresteerd, nam hij de leiding op zich, samen met de 'oeil de Moscou', vertegenwoordiger van het Komintern in België, de Hongaar Andor Bereï en met Jean Terfve, die zijn rechterhand werd.

In 1946 werd hij verkozen tot volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Brussel en vervulde dit mandaat tot in 1958. Hij was Minister van Ravitaillering in de vierledige regeringen (zogenaamde regeringen van Nationale Eenheid) van Van Acker I (12 februari 1945 tot 2 augustus 1945) & II (2 augustus 1945 tot 13 maart 1946) en in de drieledige regeringen van Van Acker III (31 maart 1946 tot 3 augustus 1946) en Huysmans (3 augustus 1946 tot 20 maart 1947)[1], waarna de communisten nooit meer in een Belgische regering zetelden. Lalmand hield er een reputatie van goed bestuurder aan over.

Hij was van 1943 tot 1954 secretaris-generaal en als dusdanig de absolute baas (weliswaar naast en onder Andor Bereï) van de KPB, verdediger van de strakke stalinistische lijn, zoals ze in Moskou gedicteerd werd. Na de omwentelingen in Moskou en het aantreden van Nikita Chroesjtsjov na de dood van Jozef Stalin, en na een nieuwe nederlaag bij de Belgische parlementsverkiezingen in 1954, manifesteerde zich de oppositie tegen het stalinistische regime van Lalmand en consorten. Op het partijcongres van oktober 1954 (het 'Congres van Vilvoorde') werden ze in de minderheid gesteld en moest Lalmand aftreden, na eerst zijn publieke zelfkritiek te hebben uitgesproken. Zolang hij parlementslid was, bleef hij ook nog lid van het Centraal Comité.

Er wordt naar hem verwezen in het Nero (strip)album "De Hoed van Geeraard de Duivel" (1950) door Marc Sleen. Nero ontdekt in strook 47 het adressenboekje van Geeraard de Duivel. Hierin staan de telefoonnummers van Lalmand, Jozef Stalin en Camille Huysmans. Sleen tekende het verhaal destijds voor de katholieke krant Het Volk.

Na 1958 oefende hij geen politieke activiteit meer uit en hernam hij commerciële activiteiten.

• Le Parti communiste de Belgique dans la lutte pour la Libération, Brussel, 1944.
• Bâtir une Belgique nouvelle, Brussel, 1946.
• Pour la rénovation du pays, Brussel, 1947.
• Unir le peuple pour servir le pays, Brussel, 1948.
• Reconquérir l'indépendance nationale. Sauver la paix, Brussel, 1951.

• Paul VAN MOLLE, Het Belgisch Parlement, 1894-1972, Antwerpen, 1972.
• Bert VAN HOORICK, In tegenstroom. Herinneringen 1919-1956, Masereelfonds, Gent, 1982. ISBN 90-641-7073-8
• I. VAN LINT, De kommunistische partij van België, een politieke analyse 1947-1958, l Licentiaatsverhandeling (onuitgegeven), VUB, dept. Geschiedenis, 1985.
• Joël & Dan KOTEK, L'affaire Lyssenko, Complexe, Brussel, 1986 en 1992. ISBN 28-702-7187-5
• L. PEIREN, De Kommunistische partij van België tussen 1958 en 1965, een partijanalyse, Licentiaatsverhandeling (onuitgegeven), VUB, dept. Geschiedenis, 1988.
• José GOTOVITCH, Pascal DELWIT & Jean-Michel DE WAELE, L'Europe des communistes, Complexe, Brussel, 1992. ISBN 28-702-7467-X
• José GOTOVITCH, Du rouge au tricolore. Les communistes belges de 1939 à 1944, Brussel, 1992. ISBN 28-040-0642-5
• José GOTOVITCH, Histoire du parti communiste de Belgique, in: Courrier Hebdomadaire du CRISP, Brussel, 1997.
• Luc PEIREN, De Communistische Partij van België gedurende de Koude Oorlog 1944-1968, in: Mark VAN DEN WIJNGAERT e.a., Oost West West Best. België onder de Koude Oorlog (1947-1989), Lannoo, Tielt, 1997. ISBN 90-209-3215-2
• Wilfried DE WACHTER en Sam DEPAUW, Een halve eeuw partijbureau in België, Acco, Leuven, 2005. ISBN 90-334-5925-6
• José GOTOVITCH, Edgard Lalmand, in: Nouvelle Biographie Nationale de Belgique, 7. XI, Brussel, 2012.
• Martin CONWAY, The Sorrows of Belgium: Liberation and Political Reconstruction, 1944-1947, Oxford University Press, 2012. ISBN 01-996-9434-6
• José GOTOVITCH, Du communiste et des communistes en Belgique. Approches critiques, Aden, Brussel, 2012. ISBN 28-059-2024-4