Dineh

De Dineh stammen samen met de N'de (Apache) af van Athapaskan-volken die de Na-Dené-taal spraken, en nog altijd in centraal Canada leven. De naam Dineh lijkt dan ook veel op de benaming die de verwante Chipewyan uit Canada zichzelf gaven: Denesuline. De voorouders van de Dineh en N'de trokken rond 1500 in groten getale naar het diepe zuiden en begonnen een nomadenbestaan te ontwikkelen in de woestijn- en prairiegebieden van Arizona, Utah, New Mexico en Colorado. Oorspronkelijk vormden de Dineh en N'de één volk, maar om onbekende redenen heeft de groep zich gesplitst. Toen de Dineh zichzelf al jaren op de vlakten voorzagen van voedsel door schapen, bizons en landbouw, woonden de N'de nog steeds in de bergen van de San Francisco-mountains.

Vanwege het droge klimaat in de woestijngebieden heeft de landbouw zich voor de Dineh nooit ontwikkeld tot de belangrijkste vorm van bestaan. Het meeste voedsel was afkomstig van de bizon, die over geheel centraal Noord-Amerika voorkwam, en de grote kudden schapen die door de Dineh beheerd werden. Zowel mannen als vrouwen werkten als schaapherders, maar de weinige gewassen die wél verbouwd werden, moesten door de vrouwen verzorgd en geoogst worden. De schaarsheid van water in de regio maakte een nomadenbestaan noodzakelijk. Om aan aanvullende voorzieningen te komen, werden de omliggende dorpen van de Tewa- en Hopi-volken in de oogsttijd met zo’n regelmaat geplunderd, dat de routes van de Dineh in het land zijn uitgesleten als paden.

Net als de N'de, maar in tegenstelling tot de Pueblo, maakten de Dineh geen huizen uit klei, maar woonden ze in hogans. Deze hadden het voordeel dat ze snel ingepakt waren en makkelijk vervoerd konden worden. Normaal gesproken werden de hogans opgezet in canyons of onder steile rotswanden, waar ze moeilijk te zien waren door vijandige verkenners die boven op de heuvels stonden. Het dagelijks bestuur werd geleid door een stamoudste, die advies vroeg aan andere ouderen en de krijgers. Deze konden samen besluiten tot oorlog over te gaan of vrede te sluiten; de grootste tegenstanders van de Dineh waren de Pueblo, met wie veel strijd werd geleverd over de heerschappij over het land en het recht om er op de bizonkuddes te jagen.

De Dineh kenden een religie die diepgeworteld was in en vrijwel exclusief bestond uit het geloof in de genezende werking van liederen, die vaak gezongen werden door een medicijnman. Men bad niet tot een god of geest, maar zong een bepaald lied om een specifieke ziekte te genezen; de onderwerpen van de liederen hadden vaak een mythische of gebedsachtige achtergrond. Er waren gezangen over de bergen, de bizons, het water en vrijwel alle andere zaken die in het leven van de Dineh belangrijk waren. In een lied wordt bezongen hoe een bepaald aspect van de wereld was ontstaan. Belangrijke verzen worden soms tot wel vier keer herhaald om hun werking te versterken. Tegenwoordig weten we dat er minstens vijfendertig genezingsgezangen geweest zijn, die samen meer dan vijfhonderd liederen bevatten die de medicijnman uit zijn hoofd moest leren.

Naast de liederen maakten de Dineh ook zandschilderingen gebaseerd op de thema’s uit hun gezang. Zo’n schildering werd met verf gemaakt in het zand en was groot genoeg voor de zieke persoon om in te zitten of te knielen. Binnenin een cirkel werd dan het dier of het voorwerp getekend waarover het lied verhaalde en waaruit de patiënt de genezende krachten moest onttrekken met behulp van het gezang van de medicijnman. Ieder van de vijfendertig liederen had zijn eigen schildering.

De Spaanse kolonisatie van Amerika leidde de conquistadores steeds verder naar het noorden, waar ze uiteindelijk ook in contact kwamen met de 'Navajo'. Van de Spanjaarden kochten de Dineh paarden, en leerden ze hoe ze zilver konden bewerken. De Europeanen introduceerden ook de slavernij in het gebied, waarna de Dineh naar het noorden reisden om Chaticks-si-Chaticks (Pawnee) mee terug te voeren en te verkopen als slaven. De Amerikaanse kolonisten die na de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring in 1776 het westen van het continent gingen verkennen kwamen ook in contact met de Dineh, maar vanwege de onvruchtbaarheid van hun leefgebied werden ze grotendeels met rust gelaten. Rond 1900 werd hen het Four Corners Reservaat toegekend waarbinnen de Dineh min of meer autonoom zijn; de Dineh zijn dankzij de aanwezigheid van steenkool, zilver en uranium binnen hun grenzen potentieel de rijkste inheemse natie binnen de Verenigde Staten.

Het economisch beheer van het territorium is echter in handen van blanke Amerikanen. Deze hebben de landbouwgronden en mijnbouwgebieden verpacht aan grote ondernemingen. Volgens de Navajo zijn de opbrengsten veel te laag, en heeft de uraniumwinning ziektes onder hen veroorzaakt. In de jaren-1960 spanden ze een proces aan, dat vijftig jaar later nog steeds liep toen president Obama de zaak afkocht met een schadevergoeding voor mismanagement van 554 miljoen dollar (bijna 400 miljoen euro).[2]

Er zijn verschillende films over de Dineh gemaakt, waaronder Windtalkers en Black Cloud.

• Lijst van Noord-Amerikaanse indianen
• Britse kolonisatie van Noord-Amerika
• Cherokee

• http://www.indianen.eu/navajo.htm

Zoek Navajo op in het WikiWoordenboek.

Zie de categorie Navajo van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.