De steniging van de Heilige Stefanus

Het werk stelt de steniging voor van de heilige Stefanus, de eerste christelijke martelaar, zoals deze beschreven is in de Handelingen van de Apostelen, waar in hoofdstuk 7 te lezen staat:

	Maar hij [Stefanus], vol zijnde des Heiligen Geestes, en de ogen houdende naar den hemel, zag de heerlijkheid Gods, en Jezus, staande ter rechterhand Gods. En hij zeide: Ziet, ik zie de hemelen geopend, en den Zoon des mensen, staande ter rechterhand Gods. Maar zij, roepende met grote stemme, stopten hun oren, en vielen eendrachtelijk op hem aan; en wierpen hem ter stad uit, en stenigden hem; en de getuigen legden hun klederen af aan de voeten eens jongelings, genaamd Saulus. En zij stenigden Stefanus, aanroepende en zeggende: Heere Jezus, ontvang mijn geest. En vallende op de knieën, riep hij met grote stem: Heere, reken hun deze zonde niet toe! En als hij dat gezegd had, ontsliep hij.
— Handelingen 7, 55-60.

Uit dit verhaal nam Rembrandt het meest dramatische moment, het moment waarop Stefanus buiten de muren van Jeruzalem op het punt staat gestenigd te worden. Hij beeldde hem echter niet naakt af, maar, volgens de toenmalige iconografische traditie van de heilige Stefanus, gekleed als diaken.

De steniging van de Heilige Stefanus geldt tegenwoordig als het eerst bekende werk van Rembrandt. Hij zou het geschilderd hebben toen hij pas 19 of 20 jaar oud was. Hij schilderde het in opdracht van de Leidse filoloog Petrus Scriverius. Het is waarschijnlijk een pendant van het schilderij Palamedes voor Agamemnon uit 1626, dat zich bevindt in het Stedelijk Museum De Lakenhal in Leiden. Aangenomen wordt dat Rembrandt een zelfportret in het werk opnam, dat zich vlak boven Stefanus bevindt. Als dit zo is, dan is dit ook het eerste zelfportret van Rembrandt.

Het werk werd in 1844 door het Museum voor Schone Kunsten in Lyon verworven.