Commentarii de bello Gallico

Zoals elke Romeinse generaal schreef ook Julius Caesar in opdracht van de senaat ambtelijke verslagen over zijn talrijke veldtochten. Het bekendste verslag gaat over de verovering van Gallië (ongeveer 58 v.Chr. tot 50 v.Chr.). Caesar slaagde erin om aan zijn verslagen een eigen typerende stijl te geven. Het volledige verslag bestond uit acht boeken - zij het geen boeken zoals wij ze kennen, maar eerder perkament- of waarschijnlijker nog papyrusrollen. De eerste zeven boeken werden door Caesar zelf geschreven; het achtste boek werd later toegevoegd door Aulus Hirtius, een van Caesars officieren. Caesar gebruikte voor deze boeken de analytische verslaggeving. Elk oorlogsjaar is vastgelegd in één boek.

De Bello Gallico diende meerdere doelen:

• informatie: Caesars tijdgenoten en het nageslacht inlichten over zijn "roemrijke" daden.
• propaganda: Caesar wilde op de vooravond van zijn strijd met Pompeius de openbare opinie in zijn voordeel beïnvloeden.
• apologie: zijn daden in Gallië goedpraten en zichzelf verdedigen tegenover de senaat en zijn politieke tegenstanders.

Het document geldt als een belangrijk bron voor historici, hoewel Caesar er niet voor terugdeinsde feiten te verdraaien ter meerdere eer en glorie van zichzelf.

De Bello Gallico is bijna uitsluitend in de derde persoon geschreven, omdat deze verslagen (door iemand anders) werden voorgelezen in de senaat in de hoofdstad Rome.

Indeling van Gallië omstreeks 54 v.Chr.

Caesar opende zijn werk met volgende woorden:

1. Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. 2. Hi omnes lingua, institutis, legibus inter se differunt. Gallos ab Aquitanis Garunna flumen, a Belgis Matrona et Sequana dividit. 3. Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea quae ad effeminandos animos pertinent important, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum continenter bellum gerunt. 4. Qua de causa Helvetii quoque reliquos Gallos virtute praecedunt, quod fere cotidianis proeliis cum Germanis contendunt, cum aut suis finibus eos prohibent aut ipsi in eorum finibus bellum gerunt.

(Vertaling)

1. Heel Gallia is verdeeld in drie delen. In één daarvan wonen de Belgae, de Aquitani in een ander en in het derde diegenen die in hun eigen taal Celtae genoemd worden en in de onze Galli. 2. Allen verschillen onderling in taal, instellingen en wetten. De Galliërs worden door de rivier de Garunna van de Aquitaniërs en door de Matrona en de Sequana van de Belgae gescheiden. 3. De Belgae zijn de dappersten van allemaal, omdat ze het verst verwijderd zijn van de cultuur en de beschaving van de provincia en er slechts zeer zelden kooplui dingen komen brengen die bijdragen tot de verwekelijking van hun geesten, en omdat ze vlak bij de Germanen leven, die aan de andere kant van de Rijn wonen en met wie ze voortdurend oorlog voeren. 4. Om die reden overtreffen ook de Helvetiërs de overige Galliërs in moed, omdat ze bijna dagelijks strijd voeren met de Germanen. Ze weren hen ofwel van hun eigen grondgebied, of voeren zelf oorlog op het grondgebied van de Germanen.

Caesar schrijft hier als een generaal, niet als een kenner van de Gallische cultuur. De indeling in "Belgae", "Galli" en "Aquitani" is arbitrair. Niets wijst er op dat er grote verschillen waren tussen deze groepen.

• Tekst in Latijn en vertaling (trad. J.J. Doesburg, Amsterdam, 1895.)

Bronnen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Commentarii de bello Gallico op Wikisource.

Bronnen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Nederlandse vertaling van Commentarii de bello Gallico op Wikisource.