De avonturen van Pa Pinkelman

Enkele dagen na de bevrijding van Nederland op 5 mei 1945 werd Bomans door de hoofdredacteur van de Volkskrant, Joop Lücker, aangesteld als chef van de kunstredactie. Hij voerde echter, in zijn eigen woorden, "geen bal uit", en zijn positie werd al snel onhoudbaar tegenover het bestuur, dat weigerde salaris te betalen aan een inactieve medewerker. Om de situatie op te lossen vroeg Lücker aan Bomans om samen met de destijds 20-jarige Carol Voges, die eerder voor de Toonder Studio's had gewerkt, een strip te bedenken.

Voges maakte enkele schetsen voor de personages, geïnspireerd door zijn eigen ouders, en Bomans koos voor de naam Pa Pinkelman. De eerdere voorstellen Pa Knekelbuik en Pa Knetterteen werden door Lücker afgewezen. Op 2 november verscheen de eerste strip in de Volkskrant. Hoewel de serie in de eerste maanden op veel kritiek kon rekenen - er zou in een tijd van wederopbouw geen plaats zijn voor lichtzinnige grappen als die van Pa Pinkelman - kreeg deze na verloop van tijd een vast lezerspubliek, waaronder veel politici die zichzelf soms zagen figureren in de verhalen.

Hoewel Bomans na een jaar met de serie wilde stoppen, haalde Lücker hem over ermee door te gaan. Pas in 1952 kwam er een einde aan de strip, omdat de schrijver er te veel tijd aan kwijt was.

Pa Pinkelman 

titelpersonage en degene die de belangrijkste rol speelt in de verhalen. Wordt gekenmerkt door zijn ronde brilletje, zijn magische bolhoed en zijn sigaar. Hij komt uit een oud tovenaarsgeslacht, maar zijn eigen toverkwaliteiten zijn ronduit middelmatig. Op sommige weekdagen is hij maar tot een enkel toverkunstje in staat.

Tante Pollewop 

eega van Pa Pinkelman. Het prototype van de dikke, gezellige tante. Ze is steeds bezig met broodjes smeren en koffie zetten, zelfs als het gezelschap na een schipbreuk op een onbewoond eiland terecht is gekomen, zodat de lezer zich afvraagt waar ze de ingrediënten vandaan haalt. Vertrouwt in elke situatie op haar echtgenoot, ook als dit vertrouwen ongegrond is.

Kareltje Flens 

rijk, net gekleed en oorspronkelijk zeer verwend jongetje. Als hij ziek is, neemt Pa Pinkelman hem mee op reis. In de eerste afleveringen draagt hij nog zijn pyjama. Intelligent, maar soms uitermate naïef.

Flop 

donker jongetje (in de serie doorgaans aangeduid als "negertje"), heeft dikke lippen en kroeshaar, had aanvankelijk een botje door zijn neus en oorringen, is op een rokje na bloot. Is in dienst van Kareltje om alles wat deze niet lust op te eten. Is erg praktisch ingesteld en gaat in de loop van tijd meer op gelijke voet met Kareltje om.

Er zijn vier lange en twee korte verhalen verschenen:

• Het knekelschrift (1945). Dit korte verhaal uit juni 1945 kan als een voorloper van de Avonturen worden beschouwd. Het is pas veel later, in 1994, gepubliceerd.
• De avonturen van Pa Pinkelman (Volkskrant 1945-1946), 165 afleveringen. Hierbij verschenen verschillende aankondigingen en voorwoorden:
  • De avonturen van Pa Knetterteen en Bericht bij de plaatjes (Volkskrant november 1945)
  • Pa Pinkelman en Het woord is aan... (Volkskrant januari-februari 1946)
  • Pa Pinkelman op de keper beschouwd (Volkskrant april 1946)
  • Toelichting en Een nawoord (december 1946, voor boekuitgave)
• Honderd avonturen van Tante Pollewop (Volkskrant 1946-1947), 100 afleveringen. Aankondigingen:
  • Pa Pinkelman spreekt, Tante Pollewop spreekt, Flop spreekt! en De drie knechten spreken (Volkskrant oktober-november 1946)
  • Hoe het nu eigenlijk zit (Volkskrant december 1946)
  • Pa Pinkelman en de drankbestrijding (Volkskrant januari 1947)
• De ontluikende liefde tussen Pa Pinkelman en Tante Pollewop (Volkskrant april-juni 1947). Kort verhaal, bestaande uit een briefwisseling tussen Pa Pinkelman en Tante Pollewop. Aankondigingen:
  • Uit de jonge jaren van Pa Pinkelman (Volkskrant april 1947)
  • Pa Pinkelman protesteert (Volkskrant juni 1947)
• Pa Pinkelman in de politiek (Volkskrant 1947-1948), 65 afleveringen. Aankondigingen:
  • Komt Pa Pinkelman terug? (Volkskrant november 1947)
  • Pinkelman en Pollewop (mei 1948)
  • Een verrukkelijke partij: de P.P.P. (juli 1948)
• De onsterfelijke Pa Pinkelman (Volkskrant 1952), 72 afleveringen. Aankondigingen en enkele latere tekstjes:
  • Perstelegram voor Volkskrant Amsterdam (december 1951)
  • Pa Pinkelman groet u (december 1951)
  • Bericht bij de onsterfelijke Pa Pinkelman (juli 1952)
  • Pa Pinkelman leeft mee (7 mei 1955)
  • Pa Pinkelman belastingvrij (december 1958)

Het vermelden waard zijn ook de verschillende verhalen en cartoons die door anderen dan Godfried Bomans en/of Carol Voges zijn gemaakt:

• Voorwoorden:
  • Voorwoord door Anton van Duinkerken, gepubliceerd in verschillende uitgaven van de Avonturen (jaren 40 en 50).
  • De pantoffels van Pa Knekelbuik, door Joop Lücker, gepubliceerd in Herinneringen aan Godfried Bomans (1972).
  • Voorwoord door Henk van Gelder (twee versies), gepubliceerd in de uitgaven van uitg. Amber, 1990-1993.
• Cartoons:
  • Hier, schieten jullie eens wat door Ton Smits (1921-1981) naar aanleiding van het Marshall-plan.
  • De sigaar! door Leo Jordaan (1885-1980).
  • Fokke en Sukke willen ook de oudere lezertjes aan zich binden (2001) door Reid, Geleijnse en Van Tol, naar aanleiding van het overlijden van Carol Voges.
• Korte verhalen:
  • Het Pinkelkind (1964) door Ted van Turnhout, gepubliceerd in 1976 in Godfried, tijdschrift van het Godfried Bomans Genootschap.
  • Pa Pinkelman en het millenniumprobleem (1998?), auteur onbekend. Gepubliceerd in een miniboekje in een oplage van 30 exemplaren (exemplaar aanwezig in de Koninklijke Bibliotheek).

Er zijn vele boekuitgaven verschenen:

• In 1946 heeft de Volkskrant in drie oblong-boekjes het eerste lange verhaal uitgebracht.
• In 1948 heeft uitgeverij Ten Hagen het tweede lange verhaal uitgebracht in roman-vorm, waarbij het aantal plaatjes sterk is gereduceerd.
• In 1952-1953 zijn alle vier de lange verhalen in roman-vorm uitgebracht bij uitgeverij Elsevier.
• Eind jaren 50 verschenen bij Elsevier omnibus-uitgaven met daarin steeds drie van de vier verhalen. Er verschenen in totaal vier drukken; de opgenomen verhalen zijn niet steeds dezelfde.
• Begin jaren 60 verschenen alle vier de lange verhalen opnieuw bij Elsevier, dit keer in pocket-uitvoering.
• In de jaren 70 verscheen een pocketversie met gewijzigd omslag.
• In 1976 werden de eerste twee verhalen gebundeld in een omnibus, vergezeld van 24 foto's uit de KRO tv-serie. De andere twee verhalen verschenen in een aangepaste omslag, maar zonder foto's binnenin.
• In 1976-1977 verscheen voor het eerst de volledige reeks van vier verhalen in de originele vorm met alle illustraties, zij het dat de teksten waren ingekort.
• In 1990-1991 verscheen de volledige reeks in drie delen bij uitgeverij Amber, aangevuld met een apart boekje met De ontluikende liefde.
• In 1997 verscheen de complete reeks ten slotte bij uitgeverij De Boekerij, als onderdeel van de Werken van Godfried Bomans. Alleen het Knekelschrift ontbreekt; dit is opgenomen in een Supplement van het Bomans Genootschap.

Naast deze uitgaven zijn hier en daar fragmenten gepubliceerd in bloemlezingen en tijdschriften.

Er zijn twee televisiebewerkingen geweest, in 1964 bij de NCRV en 1976 bij de KRO.

•  De avonturen van Pa Pinkelman in de Koninklijke Bibliotheek