Absurdisme

Sisyphus

Het absurdisme was een afsplitsing van het existentialisme. De Franse filosoof en schrijver Albert Camus brak met deze filosofische stroming en publiceerde zijn manuscript De mythe van Sisyphus, waarin hij de vraag van de zin van het leven behandelde en de mythe van Sisyphus gebruikte als metafoor voor het leven zelf. Dit bleek het begin van de absurdistische filosofie. De nasleep van de Tweede Wereldoorlog bracht een sociaal milieu met zich mee waarin absurdistische overtuigingen meer voorkwamen, waardoor de aanhang van de stroming toenam.

Volgens absurdisten proberen mensen sinds mensenheugenis de betekenis van het heelal te ontrafelen en logica in haar bestaan te ontdekken, maar is ieder onderzoek ernaar tevergeefs. De wereld is immers irrationeel en niet vatbaar voor menselijke logica. Het onderzoek naar de essentiële (existentiële) vragen van het bestaan leidt traditioneel tot twee mogelijke uitkomsten: de conclusie is dat het leven geen betekenis heeft, of men probeert op een kunstmatige manier (zoals via godsdienst) het vacuüm op te vullen. Mensen die tot dit besef komen staan voor een zware filosofische vraag: „Moeten we het leven serieus nemen, of zouden we net zo goed zelfmoord kunnen plegen?“ Omdat mensen het instinct hebben geen gewelddadige dood te willen, kiest men meestal voor de eerste optie, waaruit volgens absurdisten de drang naar een religieuze levensinvulling is te verklaren.

Camus stelt een derde keuzemogelijkheid voor: vrede hebben met het idee dat het leven geen werkelijke betekenis heeft en doorleven. Mensen die voor deze derde optie kiezen zijn volgens Camus absurde helden. In De mythe van Sisyphus beschrijft hij drie voorbeelden van mensen met deze levensinstelling: de Veroveraar, de Toneelspeler en Don Juan.

Absurd toneel of nouveau théâtre is een toneelgenre waarin de absurditeit van het menselijk bestaan wordt benadrukt. Ook a-dynamische kunst en het gedachtegoed van de Fluxusbeweging worden soms tot deze categorie gerekend.

Absurdisme bestaat ook als een komische stijlvorm. Deze wordt gewoonlijk absurde humor genoemd. De beroemdste beoefenaars van absurde humor zijn de leden van de Britse komische groep Monty Python[1], maar het fenomeen bestaat al veel langer. Verre voorlopers van absurde humor zijn leugensprookjes als Het sprookje van Luilekkerland, de avonturen van Baron von Münchhausen en Alice in Wonderland. Andere bekende absurdisten zijn Wim T. Schippers, striptekenaar Gummbah (Gertjan van Leeuwen)[2] en Kamagurka (Luc Charles Zeebroek).