Ommerschans

De schans maakte deel uit van een hele linie van verdedigingswerken, zoals De Lichtmis, Coevorden, Bourtange en Bellingwolde. Deze laatste drie werden gebouwd door Groningen, als verdedigingswerken in het oosten van het land. De Ommerschans werd omstreeks 1625 gebouwd op kosten van Groningen en Friesland om de weg, die door het ontoegankelijke veen van Ommen naar Zuidwolde liep, te verdedigen tegen de Spaanse troepen. De angst bestond dat zij vanuit het zuiden naar het noorden zouden oprukken. Rond 1670 werd zij verder versterkt. Na de val van Deventer in juni 1672 trekt een groot gedeelte van de troepen van Bernhard van Galen, de bisschop van Münster, naar Ommen en bezet van daaruit de schans. Dat gebeurt zonder slag of stoot, de verdediging vlucht bij het zien van de vijand naar het noorden.

Vanaf dat moment neemt de militaire betekenis van de schans af. Er blijft een bezettingsmacht aanwezig, maar die heeft meer te stellen met de plaatselijke bevolking dan met vijandige militairen. Aan de inwoners van het stadje Ommen zijn namelijk diverse beperkingen opgelegd aangaande het gebruik van grond in de nabijheid van de Ommerschans. In 1715 besluit de Raad van State de Ommerschans te ontruimen. De commandant bleef er wonen en behield het vruchtgebruik van de tuinen en weiden bij de schans. De burgerij van Ommen accepteerde dit niet en verjoeg de commandant.

In 1740 komt de schans weer in militaire handen. Zij wordt vergroot en krijgt dan o.a. vier bastions, vier ravelijnen en een dubbele gracht. Het terrein wordt ingericht tot een van de grote munitieopslagplaatsen van Nederland: 's Lands Magazijnen. Haar militaire betekenis neemt rond 1800 steeds meer af.

In 1819 wordt het terrein in bruikleen gegeven aan de Maatschappij van Weldadigheid, die er een bedelaarskolonie stichtte. Deze kolonie en de wantoestanden die daar heersten worden uitgebreid beschreven in het dagboek van Jacob van Lennep, die er in 1823 tijdens zijn voettocht door Nederland samen met studievriend Dirk van Hogendorp op bezoek ging [2]. In 1890 werd de bedelaarskolonie opgeheven. Vanaf 1894 werden de landerijen gebruikt door het iets noordelijker gelegen opvoedingsgesticht voor jongeren, Veldzicht, te Balkbrug. Tegenwoordig staat er in Balkbrug op de plaats van het opvoedingsgesticht het Centrum voor Transculturele Psychiatrie Veldzicht.

Van de oorspronkelijke Ommerschans is weinig meer overgebleven dan een deel van de omgrachting.

Een aanzienlijk deel van Ommerschans is een beschermd dorpsgezicht. Zie ook:

• Lijst van rijksmonumenten in Ommerschans
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Ommerschans

• Vereniging de Ommerschans
• Maatschappij van Weldadigheid

Zie de categorie Ommerschans van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Plaatsen in de gemeente Ommen
Stad: Ommen      Dorpen: Lemele · Vilsteren Buurtschappen: Archem · Arriën · Arriërveld · Beerze · Beerzerveld · Besthmen · Dalmsholte · Eerde · Emsland · Giethmen · Hoogengraven · Junne · Nieuwebrug · Ommerbosch · Ommerkanaal · Ommerschans · Ommerveld · Rotbrink · Stegeren · Stegerveld · Varsen · Vinkenbuurt · Witharen · Zeesse Overijssel · Steden en dorpen      Nederland · Provincies · Gemeenten