De Rietlanden (rangeerterrein)

Bij de aanleg van het stationseiland was er onvoldoende ruimte voor rangeren aan alleen de westkant van het Centraal Station. Dit was de reden waarom het station als dubbel kopstation met doorlopend spoor werd geconstrueerd en de Rietlanden als rangeerterrein functioneerde.

De Rietlanden werd in het laatste kwart van de 19e eeuw aangelegd ten oosten van het stationseiland waarbij land bij de zuidelijke oever van het IJ werd aangeplempt. Het is vernoemd naar de daar gelegen vroegere buitendijkse Stadsrietlanden.

Op het rangeerterrein werd een ronde locomotiefloods met draaischijf aangelegd. Rietlanden bediende ook de havenloodsen in het Oostelijk Havengebied waaronder het spoorwegbassin, Van Gend & Loos, de veemarkt, het gemeentelijk slachthuis en had een aansluiting op Amsterdam-Noord via een spoorpont.[1]

Deportatie van Joden op de Panamakade in de zomer van 1943

Gedurende de Tweede Wereldoorlog was Rietlanden de plek waarvandaan deportatietreinen met Joodse inwoners vertrokken naar Kamp Westerbork. Vanaf juni 1943 was dit in de avond de vaste treindienst 10093S. De deportatietreindienst vertrok op bevel van de Höherer SS- und Polizeiführer Hanns Albin Rauter na Spertijd om 20:05 met zeven coupérijtuigen en een een bagagewagon.[2] Joodse personen werden verzameld op de Borneokade, Panamakade en in het Lloyd hotel dat voor de oorlog als opvang van Joodse vluchtelingen gebruikt werd en tijdens de oorlog als huis van bewaring.[3] Ook de door de firma Puls geconfisqueerde Joodse huisraad werd via de Rietlanden afgevoerd naar Duitsland waarbij op het terrein af en toe fotoalbums en andere persoonlijke bezittingen gevonden werden. Het rangeerterrein was gedurende de oorlog Sperrgebiet waardoor handelingen op dit terrein onopgemerkt plaats konden vinden.

Onder andere vertrok vanaf het rangeerterrein op 10 februari 1943 een trein met alle kinderen uit het Joods jongensweeshuis Megadle Jethomim. Zeventig van hen vonden in vernietigingskampen Sobibor en Auschwitz de dood, enkele kinderen konden vroegtijdig weggesmokkeld worden.[4] [5] Ook het meisjesweeshuis werd diezelfde dag ontruimd. 68 kinderen van het Joods meisjesweeshuis Mangasiem Tobiem Magadle Jethomoth vertrokken met deze trein. Vanuit Westerbork zijn ook zij met hun leidsters naar de vernietigingskampen vertrokken.[6]

In de jaren 1980 is het rangeerterrein buiten gebruik gesteld en in de jaren 1990 opgebroken en omgezet in de woonbuurt Rietlanden.