Daniil Charms

Als zoon van een literator die nog in contact stond met Leo Tolstoj, volgde hij een technische opleiding, die hij echter niet afrondde. Aan het eind van de jaren 20 startte hij met onder anderen Aleksandr Vvedenski en Nikolaj Zabolotski de literaire beweging OBERIU, 'vereniging voor reële kunst'. Deze groepering maakte absurdistische werken en hield literaire avonden - met als hoogtepunt de avond 'Drie Linkse Uren' uit 1928. Al gauw was Charms, immer gehuld in Sherlock Holmes-achtige kledij en met een pijp in de mond, een opvallende verschijning in zijn geliefde Petersburg. Zijn werk kenmerkte zich door de korte, van iedere vorm van logica gespeende verhalen, die vol zitten met willekeurig geweld en onverwachte wendingen, wat een nauwe band met het angstige leven van het stalinistische Rusland van de jaren '20 en 30 laat zien. Daarnaast schreef hij poëzie, de novelle 'De oude vrouw', filosofische en mathematische traktaten, en zijn er van hem vele brieven bewaard gebleven die de onlosmakelijke mengeling tussen de mens en de schrijver Charms laten zien, hetgeen bijdraagt aan de mythevorming rond zijn persoon.

Met de opkomst van de Stalinterreur werd het voor niet-conformistische schrijvers steeds moeilijker om te overleven, en zo ook voor Charms. OBERIU verdween, en Charms werd in 1931 veroordeeld tot verbanning naar Koersk, waarvandaan hij in 1933 terugkeerde. Daar legde hij zich, omdat zijn werk voor volwassenen niet-publicabel was geworden, toe op kinderliteratuur. Uiteindelijk werd hij in 1941, tijdens het beleg van het Leningrad (tot 1924 Petersburg genoemd), gearresteerd en krankzinnig verklaard. Charms stierf begin 1942, vermoedelijk uitgehongerd, in de psychiatrische afdeling van de gevangenis Kresty in Leningrad. Hij heeft geen graf. Over zijn verdwijning schreef de Russische zanger Aleksandr Galitsj een lied, 'De tabaklegende', waarin hij zich voorstelt dat Charms niet dood is, maar gewoon al jaren door het land dwaalt om sigaretten te kopen, maar de winkels op zijn weg steeds gesloten vindt en dus verder moet verdertrekken.

Na Charms' dood vond zijn vriend Jakov Droeskin diens manuscripten terug in het huis van Charms, waardoor dat voor de wereld bewaard is gebleven. Vooral nadat Gorbatsjov de glasnost-politiek invoerde, veroverde Charms de wereld en inmiddels zijn er vele films en toneelstukken gewijd aan zijn werk.

• Charms, Vvedenski, Kazakov, Bam en ander proza, (vert. en nawoord Charles B. Timmer), Russische miniaturen, van Oorschot, Amsterdam, 1978.
• Charms, Rehabilitatie,(in combinatie met zeefdrukken van Joseph Kerff), Huis Clos, Oude Tonge, 1986.
• Charms, Optisch bedrog en ander proza, Gerards & Schreurs, Maastricht, 1988.
• Charms, Brieven aan Claudia, De Lantaarn & De Slavische Stichting, Leiden, 1989.
• Charms, Verhaal met opdracht, Pegasus, Amsterdam, 1989
• Charms, Alle mensen houden van geld, Pegasus, Amsterdam, 1990.
• Charms, Tsjak. Proza en gedichten, Plantage/ Gerards & Scheurs, 1993.
• Charms, Brieven en dagboeken, Pegasus, Amsterdam, 1993.
• Charms, Een, twee, hupsakee, Lannoo, Tielt, 1996.
• Charms, Nietes, welles, Querido, Amsterdam, 1997.
• Charms, Ik zat op het dak, Atlas, Amsterdam, 1999, 2de druk 2002.
• Charms, Maan, in eigen beheer, s.l., 2005 (bibliofiele uitgave: gezet door Marlies Louwes)
• Charms, DSF, in eigen beheer, Groningen, 2006 (bibliofiele uitgave: Vormgeving: Hanneke Briër, Marlies Louwes; uitvoering: Marlies Louwes)
• Chrams, Rehabilitatie, Huis Clos, Oude Tonge, 2006.
• Charms, Onverwacht drinkgelag en ander proza, De Lantaarn, Oegstgeest, 2007.
• Charms, Werken, Van Oorschot, Amsterdam, 2019.

Illustrators van Charms in het Nederlands vertaalde teksten waren onder andere: Joseph Kerff, Charlotte Mutsaers, Gerda Dendooven en Paul H. Gabriel-Bodoni.

• Durnowo Marina, Mein Leben mit Daniil Charms. Aus Gesprächen zusammengestellt von Vladimir Glozer. Verlag Galiani, Berlin, 2010, ISBN 978-3-86971-023-5.