D'Udekem

De bewezen stamreeks begint met Gooris van Udekem (†1472) die in 1468 de heerlijkheid Guertechin in Bossut aankocht, tevens eerste vermelding van dit geslacht. De eerste adelsverheffing van een lid van het geslacht vond plaats in 1716; deze tak is in 1803 in mannelijke lijn uitgestorven.

De Franse Revolutie betekende in 1795 de afschaffing van de adellijke status, maar onder het bestuur van koning Willem I der Nederlanden werd deze opnieuw hersteld. Jacques François Joseph d'Udekem (1758-1829), die onder het ancien régime heer van Acoz, Villers, Potteries en Lasprelle was en in Leuven het "Huis den Arent" bewoonde, werd in 1816 benoemd in de Ridderschap van de provincie Henegouwen met de titel van baron, overgaande bij eerstgeboorte. Hij trouwde in 1783 met Maximilienne d'Onyn de Chastre (1763-1839). Ze hadden twee dochters en een zoon.

Zijn zoon, baron Gérard François Xavier d'Udekem (1785-1866), woonde in Leuven in het "hotel d'Udekem d'Acoz". Hij trouwde met Justine de Posson de Wanfercée (1799-1884). Ze hadden zeven kinderen, van wie er twee voor afstammelingen zorgden.

De zoon van Gerard, Jacques-Albert Bernard Joseph Ghislain d'Udekem d'Acoz (1828-1900) verwierf in 1886, nadat hij het kasteel van Acoz van de hand had gedaan, het recht om de benaming d'Acoz toe te voegen aan de familienaam. Het Henegouwse kasteel van Acoz was in handen van de familie d'Udekem sinds 1759, toen Catherine d'Udekem het erfde van haar neef.

Zijn zoon Maximilien (1861-1921) heette dus voluit d'Udekem d'Acoz. Diens zoon Charles (1885-1968), de grootvader van Koningin Mathilde, trouwde in 1920 met Suzanne de Smet (1896-1923). Na haar overlijden hertrouwde hij in 1933 met Suzanne van Outryve d’Ydewalle (1898-1983). Suzanne was de dochter van Clément van Outryve d'Ydewalle en Madeleine de Thibault de Boesinghe

Langs de huwelijken hebben de recente afstammelingen d'Udekem d'Acoz ook zeer oude Brugse en West-Vlaamse wortels. Veel van hun directe voorvaders zijn terug te vinden onder de burgemeesters en schepenen van de stad Brugge of van het Brugse Vrije en in andere bestuursfuncties bij die besturen, of als vertegenwoordigers van het arrondissement Brugge in de Tweede Kamer onder het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en in het Belgisch Parlement.

Suzanne van Outryve werd geadopteerd door haar tante, barones Raoul Mazeman de Couthove, geboren Mathilde van Outryve d'Ydewalle. Raoul Mazeman was burgemeester van Proven. In die functie werd hij door Charles d'Udekem d'Acoz opgevolgd. Van haar hebben de d'Udekems ook 't Couthof geërfd.

Het echtpaar kreeg drie zonen: Henri (°1933), Raoul (°1935) en Patrick (1936-2008). Henri d'Udekem, de oudste broer, is familiehoofd; aangezien hij geen nageslacht heeft, zal het chefschap overgaan op (nageslacht van) zijn broer Raoul.

Het wapenschild van het geslacht D'Udekem d'Acoz is ietwat aangepast voor de grafelijke takken in 2000: rond het traditionele veld (achtergrond) van sabel (zwart), waarop drie gouden, hellende klophamers staan, is nu een fijne rode boord aangebracht. Zo verkrijgt het schild een Belgische aanduiding. Op het wapenschild is de rangkroon van een graaf geplaatst, te herkennen aan een met edelstenen bezette gouden hoofdband met daarop negen met parels getopte gouden punten. Naast het schild staan als schildhouders twee leeuwen die een hellebaard omklemmen en de rode hermelijnen mantel wordt gedragen door een oud figuur met baard.

Het wapendevies is sinds eeuwen Bello et jure senesco (Door oorlog en recht word ik oud). Dit devies verwijst naar de voorgeschiedenis van het geslacht.

• Paul JANSSENS & Luc DUERLOO, Wapenboek van de Belgische adel, Brussel, 1992
• Oscar COOMANS DE BRACHÈNE, État présent de la noblesse belge, Annuaire 1999, Brussel, 1999
• Jean-François HOUTART, Anciennes familles de Belgique. Bruxelles, 2008, p. 101 [anno 1468].
• État présent de la noblesse belge, Annuaire 2013, Brussel, 2013, p. 291-307.