Cyrillus van Alexandrië

Cyrillus I van Alexandrië (Grieks: Κύριλλος Α΄ Αλεξανδρείας) (Alexandrië, 375-380 - Alexandrië, 27 juni 444) was monnik en patriarch van Alexandrië van 412 tot 444. Hij was de neef en opvolger van Theophilus van Alexandrië.

Icoon van Cyrillus van Alexandrië

Hij bestreed fel het arianisme. Hij streed ook tegen Alexandrijnse novatianen, joden en de filosoof Hypatia en tegen Nestorius toen die patriarch van Constantinopel werd. De kwestie werd voorgelegd aan paus Celestinus I in 430; tijdens een synode in Rome werd Nestorius gevraagd zijn stellingen op te geven. Deze was echter overtuigd van zijn gelijk en vroeg keizer Theodosius II een algemeen concilie bijeen te roepen. Dit werd het concilie van Efeze in 431.

De uitspraken van dit concilie - in afwezigheid van Nestorius - waren dat in Christus de eenheid van twee naturen voorkomt, menselijk en goddelijk. Maria werd gedefinieerd als de moeder Gods.

De veroordeling van Nestorius werd niet door iedereen binnen de Antiocheense kerkgemeenschap aanvaard. In de Nestoriaanse Kerk of de Kerk van het Oosten leefden zijn ideeën verder.

Cyrillus verdedigde zijn leven lang zijn christologische opvattingen die gebaseerd zijn op het Alexandrijnse logosmodel. De menselijke natuur van Christus is een passief instrument van zijn goddelijke natuur. Van Cyrillus is de leer van het miafysitisme, waar de Egyptische Kopten zich voortaan aan zouden houden.

Cyrillus verplichtte keizer Theodosius II aan zich door zijn Paastabel aan hem op te dragen.[1] Wat ook historisch belangrijk is, is dat Cyrillus’ Paastabel was voorzien van een metonische basisstructuur in de vorm van een rond AD 425 door Cyrillus geadopteerde metonische 19-jarige maancyclus, grotelijks verschillend van de oorspronkelijke soortgelijke rond AD 260 door Anatolius uitgevonden maancyclus, maar exact gelijk aan de soortgelijke maancyclus die rond AD 412 door Annianus was geïntroduceerd: het juliaanse equivalent van deze door Cyrillus geadopteerde maancyclus zou pas een eeuw later in Rome verschijnen als basisstructuur van Dionysius Exiguus’ Paastabel (AD 525) en pas weer twee eeuwen later in Engeland als basisstructuur van Beda’s Paastabel (AD 725).[2]

Cyrillus' opvolger op de bisschopszetel van Alexandrië was Dioscurus.

Zijn gedenkdag valt in de Rooms-Katholieke Kerk op 9 februari of 27 juni (sinds 1969), in de Orthodoxe Kerk op 18 januari en 9 juni.