Commandeur (marine)

Commandeur is een oorspronkelijk door Nederlanders bedachte rang, die bij de Nederlandse marine al vanaf de zestiende eeuw voorkomt. Deze rang is voor verschillende functies gebruikt. Zo werd de bevelvoerend officier van een klein schip een tijdlang commandeur genoemd en werd de rang ook gebruikt voor de bevelvoerder van een klein eskader. In beide gevallen ging het om een tijdelijke functionele rangsaanduiding voor een bepaalde opdracht; bijvoorbeeld als de normale kapitein van een schip afwezig was of als men een commandant nodig had voor een inderhaast gevormde expeditiemacht. Zo had kapitein-ter-zee Jacob Binckes, in 1673 de heroveraar van Nieuw-Amsterdam, de tijdelijke rang van commandeur in 1677 tijdens de Eerste Slag bij Tobago en de Tweede Slag bij Tobago waarbij hij tijdens deze laatste slag sneuvelde.

Rangaanduiding van een commandeur bij de Nederlandse Koninklijke Marine

Er bestond zelfs nog de rang van vice-commandeur. Zo was Michiel de Ruyter in 1652 vice-commandeur tijdens de door hem gewonnen Slag bij Plymouth in de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog. Deze overwinning betekende voor De Ruyter de promotie naar commandeur, met welke rang hij onder vice-admiraal Witte de With en luitenant-admiraal Maarten Harpertszoon Tromp meedeed aan volgende zeeslagen in deze eerste Engelse oorlog. Ook Pieter de Bitter had de rang van vice-commandeur tijdens acties tegen de Portugezen in de Oost, voordat hij in 1661 tot commandeur werd bevorderd met welke rang hij in 1665 de Engelsen versloeg tijdens de Slag in de Baai van Bergen. Ook John Philips, een Schot in Nederlandse dienst had de rang van vice-commandeur. Naar hem is de Nederlandse hoofdstad Philipsburg op het Nederlandse deel van Sint-Maarten vernoemd.

In 1955 werd de Commandeur de laagste vlagofficiersrang bij de marine; tussen de 'kapitein ter zee' en de 'schout-bij-nacht'.