Charles Baudelaire

Baudelaire werd geboren als zoon van Joseph-François Baudelaire (1759-1827), een uitgetreden priester en een ontwikkeld man, die warmliep voor de ideeën van de Verlichting en een liefhebber was van schilderkunst. Hij overleed toen Charles vijf jaar oud was. Zijn moeder Caroline was vierendertig jaar jonger dan zijn vader. Toen Baudelaire zeven was hertrouwde zijn moeder met een bataljonscommandant, generaal Jacques Aupick (1789-1871). Al snel groeide er wederzijds onbegrip tussen stiefvader en stiefzoon. In 1836 werd Charles ingeschreven in het Parijse Lycée Louis-le-Grand, waar hij in 1839, om een kleinigheid tijdens de filosofieles vanaf werd gestuurd. Daarna ging hij het leven leiden van een bohemien met talrijke vriendinnen, en stak zich diep in de schulden.

In 1841 legde zijn stiefvader hem een bootreis naar Indië op wegens zijn 'schandalige gedrag'. Charles brak zijn reis echter halverwege af, en vanuit Mauritius keerde hij met een ander schip terug. Gedichten als A une Dame créole, L'albatros en Parfum exotique zijn geïnspireerd door deze reis.

In 1842 eiste hij het vruchtgebruik van zijn fortuin op. De helft ervan joeg hij er in twee jaar door. Hij ontmoette de mulattin Jeanne Duval die hem inspireerde tot Le serpent qui danse en Parfum exotique. Hij vond werk als journalist-satiricus en kunstcriticus en begon in 1843 aan Les fleurs du mal, zijn bekendste dichtbundel. In 1847 publiceerde hij de novelle La Fanfarlo. Daaruit blijkt zijn minachting voor zijn omgeving, zijn zelfhaat én zijn oververfijnde geest.

In zijn verslagen van de Salons van 1845 en 1846 schreef hij: "Wie Romantiek zegt, zegt moderne kunst, dat wil zeggen: innerlijk, spiritualiteit, kleur, een streven naar het oneindige met alle middelen die de kunst biedt."
Baudelaire was atheïst. Tijdens de Februarirevolutie van 1848 stond hij op de barricaden.

Teleurgesteld in de afloop van de revolutie trok Baudelaire weg uit Parijs en trachtte hij de kost te verdienen bij regionale dagbladen. Edgar Allan Poe was net door zwaar drankmisbruik om het leven gekomen en Baudelaire zag het als zijn taak om elk verhaal van de grote Amerikaanse schrijver in het Frans te vertalen en vestigde daarmee, zowel in Europa als Amerika definitief Poe's status. Onder invloed van De Maistre en Poe ging zijn revolutionair romantisch vuur over in een zeker conservatisme. Hij vertaalde Poe's Fantastische vertellingen en Poetic Principle.
Daarin vond Baudelaire de esthetica van de pure poëzie: het gaat niet om l'art pour l'art (de kunst om de kunst) maar om schoonheid, die via de fantasie wordt waargenomen.

Baudelaire wordt beschouwd als de voorloper van het decadentisme. In 1857 verscheen de eerste uitgave van Les Fleurs du mal. Er brak een vruchtbare periode aan, maar tegelijk een periode vol bitterheid en wanhoop. In 1864 vestigde hij zich in Brussel, waar hij zijn verzameld werk hoopte uit te geven. Toen dat niet lukte, schreef hij in zijn verbittering het pamflet Pauvre Belgique!
In 1869 verscheen de bundel Le spleen de Paris waarin vijftig prozagedichten staan afgedrukt.

Tegen het eind van zijn leven leed hij aan stoornissen van het centrale zenuwstelsel, die zich uitten in afasie en verlammingsverschijnselen, ten gevolge van syfilis. Baudelaire stierf op 46-jarige leeftijd in Parijs.

Baudelaire wordt als een van de belangrijkste dichters van de Franse literatuur in de 19e eeuw beschouwd. Doorgaans wordt hij tot de symbolisten gerekend, maar in feite bevindt hij zich op een kruispunt van alle stromingen van die eeuw. Er zijn zowel duidelijke elementen uit de romantiek als uit het realisme te vinden, net zo goed als dat de 20e-eeuwse stromingen een doorontwikkeling zijn van zijn werk.

Een van de symbolistische trekken van zijn werk is het samensmelten van de vorm en de inhoud. De klanken van zijn gedichten verlopen alle ritmisch en in overeenstemming met wat de inhoud over probeert te brengen. Dit ziet men terug in zijn meesterwerk Les Fleurs du mal, maar ook in een werk als Le Spleen de Paris.

Vertalingen

Gedicht À une passante op een muur in Leiden

• De bloemen van den booze, vert. Bert Decorte, Orion, 1946
• Onechte paradijzen: opium en hasjiesj, vert. Rein Bloem, Meulenhoff, 1971
• Arm België, vert. Joyce & Co, Arbeiderspers, 1975
• Het Spleen van Parijs, kleine gedichten in proza, vert. Jacob Groot, De Bezige Bij, 1980
• Charles Baudelaire, Les Fleurs du Mal. Een bloemlezing. Tweetalige editie. Vertaald door Petrus Hoosemans. Baarn: Ambo, 1986.
• De bloemen van het kwaad, vert. Menno Wigman, Buissant, 1989
• De Salon van 1859, vert. Anneke Pijnappel, Voetnoot, 1990
• De Salon van 1846, vert. Frans van Woerden, Voetnoot, 1990
• De schilder van het moderne leven, vert. Maarten van Buuren, Voetnoot, 1992
• De Wereldtentoonstelling van 1855, vert. Frans van Woerden, Voetnoot, 1992
• De Salon van 1845, vert. Jan Pieter van der Sterre, Voetnoot, 1994
• De bloemen van het kwaad, vert. Peter Verstegen, Van Oorschot, 1995
• De bloemen van het kwaad, vert. Petrus Hoosemans, Historische Uitgeverij, 1995
• Wenken voor jonge letterkundigen, vert. Rokus Hofstede, Voetnoot, 2004
• De reis, vert. Paul Claes, Avalon Pers, 2013
• Mijn hart blootgelegd (incl. Flitsen en België uitgekleed), vert. Rokus Hofstede, Voetnoot, 2014
• Zwarte Venus. Vijftig gedichten uit Les Fleurs du Mal, vert. Paul Claes, Athenaeum 2016

• Féli Gautier, Charles Baudelaire, carnets 1821-1867, Brussel, 1904.
• Jacques Crépet, Les plus belles pages de Charles Baudelaire : poésie et prose. Choix de J.Crepet, éditions Messein, Paris, 1950.
• Ainsi parlait Charles Baudelaire, dits et maximes de vie choisis et présentés par Yves Leclair, Arfuyen, 2018.

• Étienne CHARAVAY, C. Baudelaire et A. de Vigny candidats à l’Académie, Paris, Charavay frères Éd., 1879.
• Eugène CREPET, Charles Baudelaire, Étude biographique revue et mise à jour par Jacques Crépet, Parijs, editions Léon Vanier, Paris, 1906.
• Pierre Guillain DE BENOUVILLE, Baudelaire le trop chrétien, préface de Charles du Bos, Paris, Grasset, 1936.
• Georges BLIN, Baudelaire, Paris, Gallimard, 1939.
• Benjamin FONDANE, Baudelaire et l’expérience du gouffre, Paris, Seghers, 1947.
• Jean-Paul SARTRE, Baudelaire, Paris, Gallimard, 1947 & 1988, ISBN|978-2070324934.
• Georges BLIN, Le Sadisme de Baudelaire, Paris, éd. José Corti, 1948.
• Max MILNER, Baudelaire. Enfer ou ciel qu’importe!, Paris, Plon, 1967.
• Robert KOPP & Claude PICHOIS, Les Années Baudelaire, Neuchâtel, La Baconnière, 1969.
• Walter BENJAMIN, Charles Baudelaire. Un poète lyrique à l’apogée du capitalisme, trad. par Jean Lacoste, Paris, Petite Bibliothèque Payot, 1979.
• Fernand BONNEURE, Charles Baudelaire, in: Brugge Beschreven. Hoe een stad in teksten verschijnt, Brussel, Elsevier, 1984.
• Giovanni MACCHIA, Baudelaire, Milano, Rizzoli, 1986.
• Claude PICHOIS & Jean Ziegler, Charles Baudelaire, Paris, Julliard, 1987, Fayard 1996 & 2005.
• Jean STAROBINSKI, La Mélancolie au miroir. Trois Études sur Baudelaire., Paris, Julliard, 1989.
• Giovanni MACCHIA, Baudelaire e la poetica della malinconia, Milano, Rizzoli, 1946 & 1992.
• Jérôme THELOT, Baudelaire. Violence et poésie, Paris, Gallimard, Bibliothèque des idées, 1993.
• Patrick LABARTHE, Baudelaire et la tradition de l’allégorie, Genève, Droz, 1999.
• Claude PICHOIS & Jean-Paul AVICE, Dictionnaire Baudelaire, Tusson, Du Lérot éd., 2002.
• Robert KOPP, Baudelaire, le soleil noir de la modernité, Paris, Gallimard, 2004.
• John E. JACKSON, Baudelaire sans fin, Paris, éd. José Corti, 2005.
• Ernest RAYNAUD, Baudelaire et la religion du dandysme, Saint-Loup-de-Naud, Éditions du Sandre, 2007.
• Madeleine LAZARD, Un homme singulier, Charles Baudelaire, Paris, Arléa, 2010, ISBN|978-2-86959-870-6.
• Bernard LECHEVALIER, Le Cerveau mélomane de Baudelaire : musique et neuropsychologie, Paris, Éditions Odile Jacob, 2010, ISBN|2-7381-2382-1.
• Catherine DELONS, L’Idée si douce d’une mère, Charles Baudelaire et Caroline Aupick, Paris, Les Belles Lettres, 2011.
• Federica LOCATELLI, Une figure de l’expansion: la périphrase chez Charles Baudelaire, Berne, Peter Lang, 2015, ISBN|978-3-0343-1589-0.
• Marie-Christine NATTA, Baudelaire, Paris, Éditions Perrin, 2017, ISBN|9782262037314.

• Association Charles Baudelaire
• Werken van Baudelaire op Wikisource
• Œuvres de Baudelaire: textes avec concordances et liste de fréquence
• Maximen van Charles Baudelaire