Carry van Bruggen

Van Bruggen bracht haar jeugd door in Zaandam en was een van de zestien kinderen[1] van een streng joods-orthodoxe voorzanger (chazan). In 1900 werd ze onderwijzeres in Amsterdam en in 1904 trouwde ze met de journalist en schrijver Kees van Bruggen. Met hem ging ze in Nederlands-Indië wonen.

In 1907 kwamen Carry en Kees van Bruggen terug naar Nederland, toen ook haar eerste boek werd gepubliceerd, In de schaduw. In 1914 (in dat jaar schreef zij Het Joodje) verhuisde het echtpaar van Amsterdam naar het Noord-Hollandse Laren, maar het was geen goed huwelijk en ze scheidden in 1917. In haar boek Een coquette vrouw (1915) verwerkt zij haar ervaringen van haar mislukte huwelijk.[2] Ze hertrouwde in 1920 met kunsthistoricus Adriaan Pit en nam de naam Carry Pit-de Haan aan, maar bleef schrijven onder de naam Carry van Bruggen. In deze periode schreef ze onder andere Prometheus (1919), Eva (1927) en haar bekendste werk Het huisje aan de sloot (1921). Het laatste is een verhalenbundel met 25 korte episodes uit het leven van "een meisje en haar tweelingbroertje", ofwel herinneringen uit haar jeugd in Zaandam. Haar 'taalboek' Hedendaagsch Fetischisme (1925) bevat een kritische beschouwing over taal en taalkunde.

Van Bruggen door J.D. Hendriks (ca. 1920)

Van Bruggen leed aan klinische depressie en vanaf 1928 werd ze regelmatig in verpleeghuizen opgenomen. In 1932 overleed ze in haar woonplaats Laren aan een longontsteking, opgelopen nadat ze door een overdosis slaapmiddelen in coma was geraakt. Gezien haar regelmatig gebruik van een groot aantal slaapmiddelen (barbituraten) is het niet zeker of het om zelfdoding gaat. Ze ligt –onder haar schrijversnaam Carry van Bruggen– begraven op het algemene gedeelte van het Sint Janskerkhof in Laren.

Carry van Bruggen is opgenomen in de Canon van de Nederlandse letterkunde, die in 2002 door de leden van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde werd omschreven. Als auteur staat zij op plaats 46. In de lijst van Literaire werken staan haar studie Prometheus- een bijdrage tot het begrip der ontwikkeling van het individualisme in de literatuur (op 83) en haar roman Eva (op 107).

Sinds 1997 staat er ter herinnering aan Carry van Bruggen in de Zaandamse spoorbuurt een bronzen beeld door Helen Frik van een boekenkast met haar werken. Naast het Carry van Bruggenhof in Laren zijn er ook in andere plaatsen (waaronder Assen, Den Haag, Utrecht, Apeldoorn, Zwolle, Castricum, Hoofddorp, Wormerveer en Smilde) straten naar haar vernoemd.

• Carry van Bruggen, Verhalend proza: De verlatene, Het huisje aan de sloot, Eva, bezorgd door J.M.J. Sicking (Amsterdam: Delta/Van Oorschot 2007)
• Heleen van Duijn, 'De Sprachskepsis voorbij. Onderzoek naar de functies van taal in Eva en To the Lighthouse'. Voortgang, jaarboek voor de neerlandistiek 25 (2007), 89-121. Volledige tekst
• Madelon de Keizer, De dochter van een gazan. Carry van Bruggen en de Nederlandse samenleving 1900-1930 (Amsterdam: Bert Bakker 2006)
• Jan Noordegraaf, 'Tekenen des onderscheids. Hedendaagsch Fetischisme herlezen'. In de marge 11 (2002), no. 3, 18-25. Volledige tekst
• Wouter de Koning, ' 'Meisjes kussen elkaar toch niet op de lippen?' Biseksualiteit in het werk van Carry van Bruggen'. In Lover, tijdschrift over feminisme, vol. 29 (2002), afl. 1 (mrt), pag. 42-45, 57. Volledige tekst
• J.M.J. Sicking, Overgave en Verzet. De levens- en wereldbeschouwing van Carry van Bruggen (Groningen: Uitgeverij Passage 1993)
• Jan Noordegraaf, 'Nog eens 'Hedendaagsch Fetischisme' '. Voortgang, jaarboek voor de neerlandistiek 4 (1983), 193-230. Herdrukt in Jan Noordegraaf, Van Hemsterhuis tot Stutterheim. Over wetenschapsgeschiedenis. Münster: Nodus Publikationen 2000, 126-157). Volledige tekst
• Damescompartiment Online - Carry van Bruggen (1881-1932) Volledige tekst

• Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
• (nl) Kloek (ed.), Els; Anna de Haas, 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis. Vantilt, Nijmegen (februari 2013), 1556. ISBN 978 94 6004 141 9. lexiconnummer 849
• Otterspeer, Willem, Carolina Lea de Haan. Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland.
• Werken van Carry van Bruggen in de Digitale Joodse bibliotheek.

Zie de categorie Carry van Bruggen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.