Burgers-ENR

De Eerste Nederlandsche Fabriek van Vélocipèdes (later ook: 1e Nederlandsche Rijwielfabriek) werd opgericht door de Deventer rijtuigsmid Henricus Burgers (1843 - 1903). Hij kocht in 1869 een Engelse vélocipède en opende in hetzelfde jaar de fabriek. Burgers ging de fiets namaken en spoedig volgden grotere aantallen fietsen. Hij ging zich uiteindelijk volledig op de productie van fietsen toeleggen en opende in 1892 een nieuwe fabriek aan Achter den Broederen, waar 20 mensen werkten. In 1896 werd een alweer nieuwe fabriek geopend. In totaal waren er nu 130 medewerkers en produceerde men 2.500 fietsen per jaar. De productie kon tot maximaal 6.000 fietsen per jaar worden uitgebreid. Er werden spoedig ook motorfietsen gebouwd en in 1900 zelfs een auto. Een belangrijke autofabrikant is Burgers echter nooit geworden.

In 1897 werd een cardanfiets op de markt gebracht, de eerste ter wereld: de Acatène. Burgers kwam ook later met diverse vindingen. In 1909 werd Gerard Kilsdonk directeur. In 1928 werd een nieuwe fabriek geopend, en ook in Roermond kwam een vestiging. In 1931 werd een rijwiel met hulpmotor getoond. Na de Tweede Wereldoorlog werd Kilsdonk in 1945 gearresteerd wegens collaboratie: Hij was NSB'er.

De vooraanstaande positie moest Burgers prijsgeven. Zowel bij de ontwikkeling van de bromfiets als van de sportfiets liep men achteraan. De Raad van Commissarissen wilde Burgers, in het belang van de aandeelhouders, doen fuseren of liquideren. In 1961, na jaren van krimp - er werden nog 15.000 fietsen per jaar geproduceerd -, werd Burgers te koop aangeboden aan, en overgenomen door de kleine fietsenfabriek M. Pon te Amersfoort. Pon had meer belangstelling voor de merknaam dan voor het bedrijf, dat geliquideerd werd. Een deel ervan werd verkocht aan de Apeldoornse fabrikant Juncker. In de jaren 80 van de 20e eeuw ging ook Pon failliet. De merknaam Burgers werd daarna nog gevoerd door Union. Vanaf 1992 worden de Burgers-fietsen geproduceerd door WSB in Drachten.

Burgers damesmodel uit 1934 met een 100 cc ILO tweetaktmotortje.

Burgers paste al vrij vroeg eigen motorblokken toe, hoewel in de eerste bromfietsmodellen Fafnir-blokken zaten. Later werden ook 676 cc JAP V-twins en 497 cc Blackburne-eencilindermotoren gebruikt. Op het laatst was er een model met 246 cc Vitesse-tweetaktmotor.

De motorfietsfabricage eindigde in 1924 maar moet later (rond 1930) weer opgestart zijn want er werden toen lichte motorfietsen met Sachs-, ILO-, en Villiers-motoren van 60- tot 124 cc en bromfietsen met ILO- en Sachs-blokken geproduceerd. In 1951 kwam de Burgers Fluisterfiets op de markt. Deze fiets werd aangedreven door een 38 cc Küchen-motor (Burgers was importeur van Küchen-motoren). De motor was in het achterwiel gemonteerd, hoewel er later nog een model kwam met het blokje voor de trapperas.

• Website over de geschiedenis van Burgers
• burgersfietsen.nl