Boventoon

Een boventoon is een geluidscomponent waarvan de frequentie hoger ligt dan de door het oor waargenomen grondtoon van dat geluid. Vaak zijn boventonen 'harmonisch', dat wil zeggen dat hun frequenties aliquoten, gehele veelvouden, zijn van de grondtoon. Bij sommige instrumenten, zoals een klokkenspel of een pauk, maar ook bij de laagste snaren van een piano, zijn boventonen niet harmonisch.

Harmonische boventonen in snaren

Een enkele keer wordt het begrip 'boventoon' verward met 'partiaal' of 'deeltoon' en wordt de grondtoon de eerste boventoon genoemd in plaats van de eerste deeltoon.

Bij vrijwel alle muziekinstrumenten spelen boventonen een belangrijke rol. Een klarinet onderscheidt zich in timbre door de afwezigheid van even harmonischen. Door resonanties in het instrument kunnen de boventonen meer of minder versterkt worden. Welke dit zijn hangt af van de aard van het instrument. Op een gitaar is het gebruikelijk om bij het stemmen flageoletten te spelen. Dit zijn boventonen die gecreƫerd worden door de snaar op een eenvoudig breukdeel te onderbreken. De twaalfde fret ligt op de helft, de zevende fret op twee derde en de vijfde fret op drie kwart van de totale snaarlengte.

Ook de menselijke zangstem heeft boventonen waarmee door articulatie verschillende klankkleuren gemaakt worden. Met een speciale zangtechniek die keelzingen of boventoonzingen genoemd wordt, is het zelfs mogelijk de afzonderlijke boventonen zo te benadrukken dat ze afzonderlijk hoorbaar worden en een afzonderlijke melodie kunnen vormen.

Voor het oor zijn het vooral de relatieve sterktes van de boventonen en de verhouding tot de grondtoon die een instrument bij lange tonen het karakteristieke timbre geven. Om een instrument aan het geluid te kunnen herkennen, is de aanzet van een toon van nog groter belang.

Zie ook

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.