Bibliotheca Philosophica Hermetica

De Bibliotheca Philosophica Hermetica is in 1958 begonnen als privébibliotheek van Joost Ritman. In 1984 verhuisde de bibliotheek naar de Bloemstraat in Amsterdam en werd zij publiek toegankelijk, in 2017 volgde een verhuizing naar het Huis met de Hoofden aan de Keizersgracht. De bibliotheek heeft samenwerkingen gekend met internationale bibliotheken en organisaties, waaronder de Russische Rudominobibliotheek voor buitenlandse literatuur in Moskou, de Herzog August Bibliothek in Wolfenbüttel, de Biblioteca Medicea Laurenziana in Florence en de Biblioteca Marciana in Venetië.

De bibliotheek beschikt momenteel over een collectie van meer dan 23.000 banden over de hermetica, rozenkruisers, alchemie, mystiek, gnosis, westerse esoterie en godsdienstwetenschap. Andere verzamelgebieden van de bibliotheek zijn onder meer het soefisme, de kabbala, antroposofie, vrijmetselaars, judaica en graal.[1] De bibliotheek beschikt over ca. 4.500 manuscripten en boeken die voor 1800 zijn vervaardigd, en ca. 17.000 boeken (primaire en secundaire bronnen) die na 1800 zijn gedrukt. In de collectie van de Bibliotheca Philosophica Hermetica bevindt zich onder meer het Corpus Hermeticum, gepubliceerd in 1503 en gedrukt op perkament, en Robert Fludds Utriusque cosmi historia, gepubliceerd in 1617.

Joost R. Ritman (1941) is een Amsterdamse zakenman met een diepe belangstelling voor spiritualiteit. Hij begon op 16-jarige leeftijd boeken te verzamelen. In 1984 besloot Ritman zijn privéverzameling om te zetten in een bibliotheek die toegankelijk moest worden voor publiek. Een bibliotheek waar onder één dak handschriften en gedrukte boeken op het gebied van de hermetische traditie samengebracht werden en waar de samenhang tussen de diverse verzamelgebieden en hun relevantie voor vandaag de dag zichtbaar zou worden.[2] Na een moeilijk jaar in de schaduw van de financiële crisis en bezuinigingen heropende de Bibliotheca Philosophica Hermetica haar deuren op 16 december 2011.

Sinds haar openstelling in 1984 stonden de activiteiten van de bibliotheek in het teken van de opbouw van de collectie, de ontwikkeling van de expertise binnen het Ritman Onderzoeksinstituut en de uitbreiding van het fonds van de eigen uitgeverij In de Pelikaan. In het begin van de jaren 80 werd boekhistoricus Frans A. Janssen directeur van de Bibliotheca Philosophica Hermetica.[3] In 2009 heeft de bibliotheek de status van een algemeen nut beogende instelling (ANBI) verkregen.[4] De bibliotheek heeft in februari 2016 museale status verkregen, waarmee meer samenwerking met bibliotheken, universiteiten, educatieve instellening en esoterische groeperingen eenvoudiger werd.

In november 2017 vond de verhuizing plaats naar het Huis met de Hoofden aan de Keizersgracht 123 in Amsterdam. Dit bood het museum, onder de naam Embassy of the Free Mind, meer ruimte voor tentoonstellingen, bijeenkomsten, lezingen en educatieve projecten die samen met online communicatie de maatschappelijke relevantie van het kennisdomein van de Bibliotheca Philosophica Hermetica meer voor het voetlicht bracht.

In de toekomst zal de bibliotheek zich richten op de verdere ontwikkeling van de online catalogus en haar kerncollectie volledig gaan digitaliseren. Daarnaast zal zij in samenwerking met de Amsterdamse leerstoel voor de Geschiedenis van de Hermetische Filosofie, een kenniscentrum gaan ontwikkelen waarbij kennis op het terrein van de hermetische wijsheid en haar effecten op de terreinen van kunst, wetenschap en religie kunnen worden onderzocht en uitgewisseld.

In juni 2016 werd bekendgemaakt dat de schrijver Dan Brown, die de bibliotheek diverse keren bezocht, de bibliotheek 300.000 euro schonk. Het geld werd besteed aan het digitaliseren van de kerncollectie, eerst gepland was dat die vanaf voorjaar 2017 via het internet toegankelijk zou zijn.[5] In augustus 2017 waren er nog geen downloads beschikbaar van de oude teksten. Wel waren toen al een aantal moderne e-books tegen betaling beschikbaar. In juni 2019 waren al meer dan 2.000 van de 23.000 banden online gratis beschikbaar voor consultatie.

• Helen C. Wüstefeld & Anne S. Korteweg: Sleutel tot licht. Getijdenboeken in de Bibliotheca Philosophica Hermetica. Amsterdam, In de Pelikaan, 2009. ISBN 978-90-71608-28-5
• Theodor Harmsen: Der magische Schriftsteller Gustav Meyrink, seine Freunde und sein Werk. Beleuchtet anhand eines Rundgangs durch die Meyrink-Sammlung der Bibliotheca Philosophica Hermetica, Amsterdam, unter Verwendung weiterer Sammlungen. Amsterdam, In de Pelikaan, 2009 ISBN 978-90-71608-25-4
• Puti germes. Obzor vystavok vo Florencii, Benecii i Amsterdame, a teperʹ - v Moskve. (Vert. Anna Moščevitina). Amsterdam, In de Pelikaan, 2008. Geen ISBN
• F.A. Janssen et al.: Bibliotheca Philosophica Hermetica. J.R. Ritman Library, Amsterdam. Amsterdam, 1997. Geen ISBN.
• Margaret Lane Ford: Christ, Plato, Hermes Trismegistus. The dawn of printing. Catalogue of the incunabula in the Bibliotheca Philosophica Hermetica. Amsterdam, In de Pelikaan, 1990. 2 vols. ISBN 90-6004-406-1
• De klassieke erfenis der Rozenkruisers, F.A. Janssen et al., met een inl. van Joost R. Ritman, Amsterdam, Bibliotheca Philosophica Hermetica, 1985. Geen ISBN

• Bibliotheca Philosophica Hermetica
• Een moderne oerknal: Joost Ritman en de bevrijding van zijn bibliotheek, 'Cultureel Supplement' van NRC Handelsblad, 7 januari 2000
• Documentaire