Azteekse kalender

De Azteekse kalender is het kalendersysteem dat werd gebruikt door de Azteken alsook door andere precolumbiaanse bewoners van Centraal-Mexico. Het is een van de Meso-Amerikaanse kalenders, die de basisstructuur deelt met de kalenders uit het antieke Meso-Amerika.

Kalendersteen Piedra del Sol

De kalender bevat een 365-dagencyclus voor het jaar genaamd xiuhpohualli (jaartelling) en een 260-dagencyclus voor rituelen genaamd tonalpohualli (dagtelling). Deze twee cyclussen samen vormden een 52-jarige eeuw, soms ook wel een ronde kalender genoemd.

Het kalenderjaar begon met de eerste verschijning van Plejaden in het oosten vlak voor de dageraad.[1]

Tonalpohualli
Tonalpohualli: Cuāuhxīcalli

Tonalpohualli („dagtelling“) bestaat uit een cyclus van 260 dagen, elke dag die door een combinatie van een aantal nummers van één tot dertien, en een van de twintig dagentekens. Met elke nieuwe dag, zowel het aantal als het dagteken worden verhoogd: 1-Krokodil wordt gevolgd door 2-Wind, 3-Huis, 4-Hagedis enzovoort tot 13-Riet, waarna de cyclus van nummers opnieuw zou beginnen, beginnend met 1-Jaguar. De cyclus van twintig dagentekens, echter, zou tot 7-Bloem verdergaan, waarna het opnieuw zou beginnen met 8-Krokodil. Het zou volledige 260 dagen (13×20) voor de twee cycli van twintig dagentekens en dertien nummers duren om combinatie te hergroeperen en te herhalen vanaf 1-Krokodil.

Dagsymbolen

De dagsymbolen gebruikt in centraal Mexico zijn gelijk aan die van de Mixteken, en in mindere mate aan die van andere Meso-Amerikaanse kalenders.

Elk van de dagsymbolen heeft ook een associatie met de vier windrichtingen.

Er is enig verschil in de manier waarop de symbolen werden getekend of gesneden. Deze werden gehaald uit de Codex Magliabechiano.

AfbeeldingNahuatl naamUitspraak (IPA)Nederlandse vertalingRichting
Cipactli[siˈpaktɬi]?Krokodil
Alligator
Kaaiman
Watermonster		Oost
Ehecatl[eʔˈeːkatɬ]?WindNoord
Calli[ˈkalli]?HuisWest
Cuetzpalin[kʷetsˈpalin]?HagedisZuid
Coatl[ˈkoː(w)aːtɬ]?SlangOost
Miquiztli[miˈkistɬi]?DoodNoord
Mazatl[ˈmasaːtɬ]?HertWest
Tochtli[ˈtoːtʃtɬi]?KonijnZuid
Atl[aːtɬ]?WaterOost
Itzcuintli[itsˈkʷintɬi]?HondNoord
Ozomatli
Ozomahtli		[osoˈmaʔtɬi]?AapWest
AfbeeldingNahuatl naamUitspraak (IPA)Nederlandse vertalingRichting
Malinalli[maliːˈnalli]?GrasZuid
Acatl[ˈaːkatɬ]?RietOost
Ocelotl[oˈseːloːtɬ]?JaguarNoord
Quauhtli
Cuauhtli		[ˈkʷaːwtɬi]?ArendWest
Cozcaquauhtli
Cozcacuauhtli		[koːsaˈkʷaːwtɬi]?GierZuid
Ollin
Olin		[ˈoliːn]?beweging
Aardbeving		Oost
Tecpatl[ˈtekpatɬ]?Vuursteen
Mes		Noord
Quiahuitl
Quiyahuitl		[kiˈ(j)awitɬ]?RegenWest
Xochitl[ʃoːtʃitɬ]?BloemZuid

Wind en Regen worden vertegenwoordigd door afbeeldingen van hun goden, Ehecatl en Tlaloc.

Trecena's

Een set van 13 genummerde dagen is bekend in het Spaans bij de term trecena (van trece "dertien"). Elk van de twintig trecenas in de 260 dagen cyclus werd geassocieerd met een bijzondere god:

TrecenaGod
1 Krokodil – 13 HertOmeteotl
1 Jaguar – 13 DoodQuetzalcoatl
1 Hert – 13 RegenTepeyollotl
1 Bloem – 13 GrasHuehuecoyotl
1 Hert – 13 SlangChalchiuhtlicue
1 Dood – 13 VuursteenTonatiuh
1 Regen – 13 AapTlaloc
1 Gras – 13 HagedisMayahuel
1 Slang – 13 AardbevingXiuhtecuhtli
1 Vuursteen – 13 HondMictlantecuhtli
TrecenaGod
1 Aap – 13 HuisPatecatl
1 Hagedis – 13 GierItztlacoliuhqui
1 Aardbeving – 13 WaterTlazolteotl
1 Hond – 13 WindXipe Totec
1 Huis – 13 ArendItzpapalotl
1 Gier – 13 KonijnXolotl
1 Water – 13 KrokodilChalchiuhtotolin
1 Wind – 13 JaguarChantico
1 Arend – 13 HertXochiquetzal
1 Konijn – 13 BloemXiuhtecuhtli

Literatuur
Folio 98 en 99 van de Codex Tudela (deze sectie staat in relatie met de Azteekse kalender), een 16e-eeuwse Azteekse codex
  • Azteeks Kalenderhandboek, door Dr. Randall C. Jimenez / Richard Graeber, ISBN 0966116313
  • Hanns J. Prem: Manual de la antigua cronología mexicana, Centro de Investigaciones y Estudios Superiores en Antropología Social, México 2008. ISBN 978-968-496-694-9

Zie ook

Referenties
  1. Brad Schaefer (Yale University). Heliacal Rising: Definitions, Calculations, and some Specific Cases (Essays from Archaeoastronomy & Ethnoastronomy News, the Quarterly Bulletin of the Center for Archaeoastronomy, Number 25.)
Zie de categorie Aztec calendar van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.