Assunta
Assunta (Italiaans voor "opstijging" of "opneming", afkomstig van het Latijnse assumptio) is behalve een meisjesnaam ook een genre in de religieuze schilderkunst. Op een dergelijke assunta wordt Maria afgebeeld, volgens de katholieke traditie lichamelijk ten hemel opgestegen. Het is gebruikelijk om dit tafreel te versieren met engelen, een wolk om op te staan en verbaasde omstanders op de bodem. Vaak is in de geopende hemel nog een aantal personen, God de Vader, Jezus en een duif die de Heilige Geest voorstelt, afgebeeld.
De gedachten over een dergelijke hemelvaart van lichaam én geest zijn binnen het christendom al in de eerste eeuwen van onze jaartelling beschreven. Het werd op 1 november 1950 een dogma. Toen publiceerde Paus Pius XII de apostolische constitutie Munificentissimus Deus.
De Assumpta van Titiaan
Beroemd is de assumpta die Titiaan voor de kerk van de Frari, de Basilica di Santa Maria Gloriosa dei Frari, in Venetië schilderde. Het was, zo staat in zijn Reis-impressies, in Louis Couperus' ogen het "juweel van Venetië". Oscar Wilde vond het "certainly the best picture in Italy". Destijds hing het schilderij in de Academia. Het schilderij keerde in 1918 terug naar het altaar in de Frari waarvoor het was gemaakt.
Toen de Franciscanen in 1516 een groot altaarstuk wilden laten schilderen waren Bellini en Giorgione net gestorven. Zo kreeg de 20jarige Titiaan de kans. Hij leverde een schilderij in olieverf op doek dat 690 centimeter hoog en 360centimeter breed is. Het heeft Titiaan in één klap beroemd gemaakt en bracht hem onder de aandacht van Keizer Karel V.
Vorm, grote en compositie zijn afgestemd op het interieur van de grote kerk. De compositie is helder; het schilderij is in drie zones of vlakken opgedeeld. De sfeer van de verbijsterde mensen op aarde, de sfeer van Maria en de engelen en bovenaan de ronde, daarmee volmaakte en in een gouden licht gehulde, sfeer van God. Ton-sur-ton (goud op gouden achtergrond) is rondom de zwevende godsfiguur een kring van serafijnen geschilderd.
Vanuit het schip wordt het schilderij al als het ware omlijst door de doorgang in het witte marmeren koorhek. Het schilderij is in een marmeren omlijsting vlak boven het hoogaltaar opgehangen. Voor het oog wordt op het schilderij zélf rondom Maria en God nog een derde lijst, in dit geval door de afgebeelde engelen, gevormd.
Het schilderij was een van de kunstschatten die Napoleon Bonaparte van de Venetianen opeiste toen de Fransen Noord-Italië hadden veroverd. Het kwam als oorlogsbuit in het Louvre te hangen. Na de val van Napoleon in 1815 keerde het terug naar Venetië, maar niet naar de Frari. Eerst kwam het in de Scuola Grande della Carità te hangen. Het werd later in een museum, de Academia tentoongesteld en keerde pas in 1918 terug naar de plaats waarvoor het was geschilderd.
In de Frari hangt van Titiaan ook de Madonna van Pesaro.