Amaat Vyncke
Amaat Vyncke (Zedelgem, 12 februari 1850 - Kibanga (Congo), 17 oktober 1888) was een Belgische missionaris.
Onder invloed van zijn vroegere leraar Hugo Verriest werd hij een van de leidende figuren van de West-Vlaamse studentenbeweging. Samen met Zeger Maelfait en Verriest nam hij tijdens de Blauwvoeterij een vooruitstrevend standpunt in, dat de conservatieve hogere geestelijkheid tegen de haren streek. Binnen de studentenbeweging bleef hij steeds de betekenis van Albrecht Rodenbach benadrukken.
Levensloop
Vyncke was de derde van de tien kinderen in het gezin van de koster van Zedelgem August Vyncke en van Maria-Theresia De Tollenaere.
Hij volgde middelbaar onderwijs aan het Klein Seminarie in Roeselare en het college in Menen, maar onderbrak in 1867 zijn studies om als Pauselijk Zoeaaf de Kerkelijke Staat te verdedigen tegen de legers van de Risorgimento die streefden naar de vereniging van Italië. Hij bleef twee jaar in Italië, maar raakte er niet betrokken in gevechten. Terug in Roeselare ontpopte hij zich in de jaren 1870-1871 als leider van het plaatselijke studenten-zoeavenkorps.
Hij richtte in 1873 mee de Westvlaamsche Gilde op. Kort daarna nam hij het initiatief voor de Almanak voor de leerende jeugd en het studententijdschrift De Vlaamsche Vlagge.
Hij werd seminarist en in 1875 voor korte tijd leraar aan het Klein Seminarie. Superior Delbar zocht echter een meer gezagsgetrouwe leraar en vroeg bisschop Johan Joseph Faict van Brugge een vervanger te benoemen. Na zijn priesterwijding in 1876 werd hij onderpastoor in Dudzele. Hij deed het dorp sociaal en cultureel opleven en richtte een Koninklijke Harmonie "Poldergalm" Dudzele op (1877). De onderpastorie van Dudzele werd een centrum van de Blauwvoeterij. Vyncke ontving er bezoekers als Albrecht Rodenbach, Hugo Verriest, Pol De Mont en Guido Gezelle in de schaduw van een imposante notelaar, die hij de Groene Tente doopte.[1] In 1881 was Vyncke nog een van de oprichters van 't Manneke uit de Mane.
Missionaris
In 1881 vroeg en kreeg Vyncke de toestemming om het bisdom te verlaten en in te treden bij de Witte Paters. Na zijn proeftijd in het noviciaat van de Witte Paters te Maison-Carrée nabij Algiers en een laatste rondreis in België, vertrok Vyncke in april 1883 naar Midden-Afrika. Na een tussenstop in Maison-Carrée reisde hij verder onder andere met het stoomzeilschip de SS Patna[2] samen met Franse medepaters naar Zanzibar. Vanuit Zanzibar ging het met een karavaan via Bagamoyo, Tabora en Ujiji, naar het Tanganyikameer en bereikten zij in februari 1884 de missiepost Kibanga. Conform zijn Vlaamse overtuiging vond hij dat de kinderen in de missiepost in hun eigen taal moesten worden opgeleid, in plaats van in het Swahili.[3]
Begin 1888 werd Vyncke aangesteld als overste van de missiepost. In september werd hij evenwel ziek en hij overleed op 17 oktober.
Nalatenschap
Vynckes reisverslagen en brieven, in een sappig taalgebruik, zijn bewaard en gepubliceerd.[4] Het verslag van zijn persoonlijke ervaringen met de Arabische slavenhandel in Ujiji door Charles Lavigerie in de Kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele in Brussel op 15 augustus 1888 lag mee aan de oprichting van de Société antiesclavagiste de Belgique en de start van de Belgische anti-slavernijcampagne.
Hugo Verriest portretteerde Vyncke in zijn boek Twintig Vlaamse koppen (1901) als Ratte Vyncke: "Hij kon overal door. Hij wrocht en kapte, knaagde en beet. Hij zou poot en steert in den slag gelaten hebben en met bebloeden kop en muil, en overblijvenden poot, triomfant, gehouden en gevoerd hebben wat hij gestolen, geroofd of veroverd had."
Zie ook
Literatuur
- M. CRAEYNEST, Amaat Vyncke. Vlaanderens geloofsgezant in Midden-Afrika, 1945
- Lode MONBALIU, Ratte Vyncke, 1974
- Jef BOGAERT, Amaat Vyncke (1850-1888). Zedelgems zoeaaf, blauwvoet-studentenleider en Witte Pater, 2014
Bronnen
Bronnen, noten en/of referenties
|