Aleksej Navalny

Toen in 2006 in verschillende Russische steden sterk nationalistische marsen en betogingen werden georganiseerd, zei Navalny, als waarnemend voorzitter van de Moskouse afdeling van de Jabloko, dat de partij de organisatie van deze marsen ondersteunde vanuit het principe van vrijheid van vergadering, maar dat Jabloko "elke etnische of raciale haat en elke vorm van xenofobie" veroordeelde. Hij riep de politie op om in te gaan tegen "elke uiting van fascisme, nazisme en xenofobie".[12] De mars werd fel veroordeeld door het Moskouse Bureau voor Mensenrechten[13] en door de Russische Joodse gemeenschap, vertegenwoordigd door rabbijn Berel Lazar,[14] en werd berucht door de vele swastika symbolen die door de manifestanten werden meegedragen[15] en door de deelname van heel wat nationalistische en neo-fascistische organisaties.[16]

In december 2007 beraadde het partijbureau van Jabloko zich over de uitsluiting van Navalny.[17] Hij werd uit de partij gezet omdat hij politieke schade had toegebracht, "meer bepaald door nationalistische activiteiten."[18]

Een van de strategieën van Navalny is om minderheidsaandeelhouder te worden in verschillende grote Russische staatsbedrijven. Als aandeelhouder hoopt hij financiële informatie te krijgen die hem kan toelaten om de financiële activa en de financiële structuur van deze bedrijven transparanter te maken. Dat is een wettelijke verplichting, maar veel topmanagers van deze bedrijven worden ervan verdacht dat ze betrokken zijn in duistere praktijken en dat ze transparante informatie verhinderen.[19] Andere van zijn activiteiten hebben te maken met het aanklagen van mistoestanden bij de Russische politie, de beruchte zaak Magnitsk, het oneigenlijk gebruik van staatsfinanciën, de kwaliteit - of het gebrek daaraan - van de openbare diensten, en zo meer.

In oktober 2010 werden door de kranten Kommersant en Gazeta.ru virtuele verkiezingen gehouden om uit te maken wie de beste burgemeester van Moskou zou zijn. Navalny won deze verkiezing met 30.000 stemmen (45%), vóór "Niemand" met 9.000 stemmen (14%) en Boris Nemtsov met 8.000 stemmen(12%).[20]

In november 2010 publiceerde Navalny confidentiële documenten over de audit van het staatsbedrijf Transneft.[21] Op zijn blog beschreef hij hoe de bestuurders van Transneft vier miljard dollar uit het bedrijf hebben gestolen bij de aanleg van de Oostelijke oliepijpleiding.[22]

In december 2010 kondigde Navalny de lancering aan van het RosPil-project. Daarmee wil hij corrupte praktijken aan het licht brengen in de verschillende procedures voor openbare aanbestedingen.[23] Het maakt gebruik van de geldende regels voor openbare aanbestedingen, die voorschrijven dat alle aanbestedingen online moeten worden bekendgemaakt, net zoals alle informatie over de reëel toegekende aanbestedingen.

In februari 2011 gaf Navalny een interview aan de radiozender finam.fm, waarin hij de grootste Russische partij, Verenigd Rusland, een "partij van schurken en dieven" noemde. Kort daarop, in mei 2011, startte de Russische overheid een strafonderzoek tegen Navalny, dat door Navalny zelf werd omschreven als "een opgezet spel van de Staatsveiligheid".[24][25] Ondertussen werd "schurken en dieven" een populaire benaming voor de partij van Vladimir Poetin.[26]

In mei 2011 startte Navalny het RosYama-project, waarmee individuele burgers het antwoord van de overheid op klachten konden opvolgen.[27]

In augustus 2011 publiceerde Navalny documenten met betrekking tot een immobiliënschandaal[28], waarin de Hongaarse en Russische regeringen betrokken waren.[29][30] Uit deze documenten bleek dat de Hongaarse regering een voormalig ambassadegebouw in Moskou voor 21 miljoen dollar had verkocht aan een offshore bedrijf van de oligarch Viktor Vekselberg, die het onmiddellijk doorverkocht aan de Russische overheid voor 111 miljoen dollar. Drie Hongaarse functionarissen die verantwoordelijk waren voor de overeenkomst werden aangehouden in februari 2011.[31], maar het is niet geweten of er ooit een officieel onderzoek is geweest in Rusland.

Aleksej Navalny in het gerechtsgebouw, 6 december 2011

In december 2011, na de parlementaire verkiezingen en beschuldigingen van electorale fraude,[32] verzamelden enkele duizenden betogers om tegen de fraude te protesteren. 300 betogers, waaronder Navalny, werden gearresteerd. Navalny werd veroordeeld tot 15 dagen gevangenisstraf voor het "uitdagen van een regeringsfunctionaris". Aleksej Venediktov, de hoofdredacteur van het radiostation De Echo van Moskou noemde de veroordeling een "politieke vergissing": de gevangenneming van Navalny zou van een online leider nu ook een offline leider maken.[33] Vanaf zijn arrestatie werd de blog van Navalny ook in het Engels gepubliceerd.[34] Op 7 december retweette de toenmalige Russische president Dmitri Medvedev een Twitterbericht van Konstantin Rykov, een lid van Verenigd Rusland, waarin stond dat "iemand die in zijn blog schrijft over een 'partij van schurken en dieven' niets anders kan zijn dan een c*cksucking schaap". Deze retweet werd snel gewist en omschreven als een vergissing van het Kremlin, maar kreeg niettemin veel aandacht in Russische blogmilieus.[35]

Na zijn vrijlating op 20 december 2011 riep Navalny de Russen op om zich te verenigen tegen Poetin voor de Russische presidentsverkiezingen van 2012.[36] Hij stelde zichzelf geen kandidaat, omdat het Kremlin volgens hem nooit eerlijke verkiezingen zou toestaan. Hij voegde er evenwel aan toe dat, mochten eerlijke verkiezingen mogelijk zijn, hij zou overwegen om deel te nemen. Op 24 december was hij medeleider van een anti-Poetinbetoging met 50.000 deelnemers in Moskou.

In maart 2012, nadat Poetin op een fel betwiste wijze opnieuw tot president was verkozen, hielp Navalny opnieuw om een grote betoging in Moskou te organiseren. Hij werd opgepakt, maar snel weer vrijgelaten.[37]

Op 8 mei 2012, de dag na de inauguratie van Poetin, werd Navalny, samen met Sergej Oedaltsov, een ander oppositieleider, opnieuw gearresteerd bij een manifestatie. Ze kregen beiden 15 dagen cel.[38] Amnesty International beschouwde hen als politieke gevangenen.[39] Op 11 juni 2012 werd een huiszoeking uitgevoerd die twaalf uur duurde. Kort daarna werden persoonlijke e-mails van Navalny op het internet gepubliceerd door een blogger.[40]

In mei 2012 beschuldige Navalny de Russische vice-premier Igor Sjoevalov van corruptie. De beschuldiging luidde dat de Russische oligarchen Roman Abramovitsj en Alisjer Oesmanov tientallen miljoenen dollar hadden overgemaakt aan Sjoevalov, waardoor hij mee kon profiteren van de aankoop van het Britse staalbedrijf Corus door Oesmanov.[41] Navalny publiceerde scans van de betalingsdocumenten op zijn blog. Oesmanov en Sjoevalov bevestigden dat de documenten die Navalny had gepost reëel waren, maar dat de transactie niet in tegenspraak was met de Russische wetten. "Ik volgde nauwgezet de regels en principes van belangenverstrengeling. Voor een advocaat is dat heilig", zei Sjoevalov.[42]

Op 4 juni 2012 kreeg Navalny een bevel van de rechtbank van het Moskouse district Ljoeblinsky om 30.000 roebels (ongeveer 800 euro) te betalen als compensatie voor "morele schade" die hij zou toegebracht hebben aan Vladimir Svirid, een verkozene van Verenigd Rusland in de Staatsdoema. Svirid had Navalny aangeklaagd voor een artikel dat hij had laten publiceren in het blad Esquire. "In Verenigd Rusland zie ik vaak mensen die mij wel bevallen. Maar hoe dan ook, wanneer je bij Verenigd Rusland bent, dan blijf je een dief. En wanneer je geen dief bent, dan ben je een schurk, want je laat je naam gebruiken om andere dieven en schurken te beschermen." Svirid had oorspronkelijk een miljoen roebels geëist.[43]

In juli 2012 publiceerde Navalny documenten op zijn blog die aantoonden dat Aleksandr Bastrykin, hoofd van het Onderzoekscomité van Rusland - de zogenaamde Russische FBI, en aanhanger van Poetin, een niet aangegeven bedrijf bezat in Tsjechië.[44]

Op 30 juli 2012 sloeg het Onderzoekscomité van Rusland terug. Het beschuldigde Navalny van verduistering. Het Comité zei dat hij had gecomplotteerd om hout te stelen van KirovLes, een staatsbedrijf in de oblast Kirov, toen hij in 2009 adviseur was van de gouverneur Nikita Belych. Navalny zou 10.000 kubieke meter hout ver onder de waarde hebben laten verkopen, en zou daarmee 400.000 euro achterovergedrukt hebben.[45] Een eerdere aanklacht hadden de onderzoekers moeten laten vallen wegens gebrek aan bewijzen. Navalny werd weer vrijgelaten maar mocht Moskou niet verlaten.[46]

Navalny beschreef de beschuldigingen als vreemd en ongegrond.[47] Hij zei dat de autoriteiten dit deden om de reacties te zien van de protestbeweging en de westerse publieke opinie.

In december 2012 kwam het Onderzoekscomité van Rusland met een nieuwe beschuldiging op de proppen. Allekt, een advertentiebedrijf waar Navalny aan het hoofd van stond, zou in 2007 bedrog hebben gepleegd ten aanzien van de politieke partij Unie van Rechtse Krachten (URK) door de partij 3,2 mijoen dollar te laten betalen zonder het contract uit te voeren, een beschuldiging die tot 10 jaar cel zou kunnen leiden. Leonid Gozman, een oud-functionaris van de URK, verklaarde echter dat de beschuldigingen ongegrond waren. Ook nog in december beschuldigde het Onderzoekscomité Navalny ervan dat hij tussen 2008 en 2011, samen met zijn broer Oleg, 55 miljoen roebel (6 miljoen euro) zou hebben verduisterd bij het opzetten van een postdienst.

In april 2013 publiceerde het Amerikaanse auditbureau Loeb & Loeb een analyse van de beschuldigingen van de Russische overheid tegen Navalny[48]. De conclusies waren dat "het Kremlin is teruggekeerd naar een systematisch misbruik van het Russische rechtssysteem om politieke tegenstanders te treiteren, te isoleren en proberen tot zwijgen te brengen". Op 10 juli 2013, toen hij zich was gaan registreren als kandidaat voor het burgemeesterschap van de stad Moskou, werd Navalny onder de ogen van een massa toeschouwers en de media aangehouden, maar snel weer vrijgelaten. Op 17 juli 2013 kondigde Valentin Gorbunov, de voorzitter van het Verkiezingscomité van de stad Moskou, aan dat Navalny, samen met vijf andere kandidaten, officieel geregistreerd werd als kandidaat.

De dag nadien echter, op 18 juli 2013, werd Aleksej Navalny veroordeeld in het KirovLec-proces tot vijf jaar strafkamp[49]. Getuigen van de verdediging werden niet gehoord[50]. De dag na zijn veroordeling werd hij, op verzoek van het Openbaar Ministerie, op borgtocht vrijgelaten in afwachting van het hoger beroep[51]. Er wordt gesuggereerd dat de Russische overheid hem hiermee een laatste kans wil geven om Rusland te ontvluchten. Journalist en mensenrechtenactivist Alexandr Podrabinek, mede-ondertekenaar van de Verklaring van Praag, schreef hierover op de website van het Institute of Modern Russia: "De autoriteiten misten het moment dat hij kon worden gedood zonder al te veel publiciteit. De regering zou nooit akkoord kunnen gaan met Navalny's emigratie als hij ooit zou kunnen terugkeren naar Rusland. Ze willen dat hij probeert te ontsnappen aan de rechtbank en dat hij ergens politiek asiel aanvraagt. Want dan kan hij niet ongestraft naar Rusland terugkeren"[52].

Op 30 december 2014 was uitspraak in een rechtszaak tegen Navalny. Hij werd ervan beschuldigd dat hij tussen 2008 en 2012 omgerekend 440.000 euro verduisterde van het Franse cosmeticabedrijf Yves Rocher. Navalny werd schuldig bevonden en kreeg een voorwaardelijke celstraf van 3,5 jaar, zijn broer Oleg moest voor 3,5 jaar de cel in. Navalny zelf vermoedde dat hij vooral terechtstond vanwege zijn politieke standpunten. Door deze rechtszaak - en de straf die zijn broer Oleg nu krijgt - wordt zijn familie in zekere zin gegijzeld, zo zei hij.[53] Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens bepaalde dat het proces oneerlijk was verlopen. Rusland moet Navalny bijna 80.000 euro schadevergoeding betalen.[54]

On 4 april 2013 kondigde Navalny zijn intentie aan om op te komen als kandidaat bij de volgende Russische presidentsverkiezingen.[55] Navalny vatte zijn programma samen door te zeggen dat hij niet zou liegen en stelen.[56]

In december 2017 werd hij uitgesloten van deelname aan de presidentsverkiezingen in maart 2018.[57] De kiescommissie gaf geen toestemming, wegens 'criminele activiteiten uit het verleden'.[57] Navalny heeft meerdere keren vastgezeten voor het organiseren van demonstraties tegen de regering, waarvoor geen toestemming was verleend, en hij was veroordeeld vanwege corruptie. Navalny is van mening dat de straffen die hem zijn opgelegd politiek gemotiveerd zijn.[57]