Adynaton

Een adynaton - van het Oudgriekse ἀδύνατον, "onmogelijk", - is een stijlfiguur waarbij iets wat niet mogelijk is, op een buitensporige manier wordt beschreven alsof het wel mogelijk was. Hiermee kan bijvoorbeeld een humoristisch effect beoogd zijn, of er wordt een bepaalde wijsheid mee verkondigd.

Een adynaton berust in principe altijd op beeldspraak. Vaak heeft deze stijlfiguur de vorm van een versteende uitdrukking of een spreekwoord:

• Eerder zal een kameel door het oog van een naald gaan, dan dat een rijke het koninkrijk Gods zal binnengaan. (Citaat uit het Bijbelboek Marcus, 10:25)

De "naald" in deze beeldspraak was overdrachtelijk. In de stadmuren van steden in Bijbelse tijden bevond zich naast de grote poort waar de handelaren met hun kamelen doorheen gingen smalle deurtjes. Als na zonsondergang de grote poort gesloten werd, en er dus geen mensen met kamelen en handelswaar de stad binnen konden gaan, kon een gewone reiziger nog altijd door dat kleine deurtje glippen. Dit deurtje werd de "naald" genoemd. Het was dus onmogelijk om een grote kameel door dat deurtje te krijgen.

In feite wordt een situatie die op zich uit reële elementen bestaat tot in het volslagen absurde doorgetrokken.