12 Angry Men (1957)

12 Angry Men kan worden gezien als een ode aan het Amerikaanse rechtssysteem. Er wordt over een man geoordeeld door twaalf gelijken. Maar in de film moeten we geloven dat het recht altijd zal zegevieren. Jurylid nummer 8, gekleed in het wit, leidt de overige juryleden naar het licht, een mens is pas schuldig als zijn schuld is bewezen. Er wordt in de film geen moreel oordeel geveld. Er wordt slechts getwijfeld aan het bewijsmateriaal en de getuigen en dat moet voldoende zijn voor 'niet schuldig'. De juryleden vormen een doorsnee van de Amerikaanse samenleving uit de jaren vijftig, een simpele bankklerk, een garagehouder, een huisschilder, zakenlieden, een architect, maar ook een immigrant en een inwoner van een sloppenwijk. Voor veel Amerikaanse scholieren en studenten uit die jaren vormde de film de aanleiding om te kiezen voor een opleiding als advocaat, jurist of officier van justitie. Rechter bij het Hogergerechtshof Sonia Sotomayor verklaarde in een speech voor rechtenstudenten in 2010 dat de film haar keuze had beïnvloed, met name de speech van de immigrant in de jury over het Amerikaanse rechtssysteem had haar overtuigd. Ze waarschuwde ook dat de film veel vrijheden neemt. Veel uitspraken van juryleden in de film zijn speculatief en niet gebaseerd op feiten.

Reginald Rose schreef het oorspronkelijke scenario voor 12 Angry Men. In september 1954 zond CBS een televisiefilm uit, gebaseerd op het scenario met Robert Cummings als jurylid nummer 8. Het succes van de uitzending leidde tot een uitnodiging aan Rose om het scenario voor een speelfilm te bewerken. Rose hoefde echter weinig te veranderen, het oorspronkelijke scenario werd vrijwel een op een overgenomen. Rose koos voor een ongebruikelijke aanpak door de hele film te situeren in één ruimte (afgezien van enige minuten aan het begin en aan het einde van de film). Ook maakt hij de identificatie met de juryleden moeilijk door hun namen niet te noemen, ze hebben een nummer en worden soms aangeduid als 'de architect' of 'de coach'. Alleen juryleden 8 en 9 krijgen een naam. Aan het einde van de film introduceert nummer 8 zich als Davis aan jurylid nummer 9 die zichzelf McCardle noemt. Voor de rest is iedereen anoniem, ook de getuigen en de verdachte. De kijker moet zich niet laten afleiden door triviale zaken als namen. Zoals ook Vrouwe Justitia geblinddoekt om vrij van vooroordelen een beslissing te nemen, zo krijgt ook de kijker als het ware een blinddoek om.

United Artists vroeg aan Henry Fonda om de film te produceren. De acteur was zo ingenomen met het scenario dat hij toehapte, een beslissing die hij snel zou betreuren. Fonda kreeg zo'n hekel aan zijn productiewerkzaamheden dat hij nooit meer een film produceerde. Samen met scenarist en co-producer Reginald Rose ging Fonda op zoek naar een regisseur. Hij vroeg de toen vrij onbekende Sidney Lumet voor de baan. Fonda was erg ingenomen met het regiewerk van Lumet voor televisie. Met een budget van 350.000 dollar kon Lumet aan het werk. De regisseurs bracht de acteurs samen en ging aan het repeteren. Ondertussen begonnen de decorbouwers aan het werken aan de set. Fonda, in zijn rol als producer, werd boos toen hij zag wat voor goedkope achtergronden werden gebruikt achter de ramen van de 'jurykamer'. Lumet liet hem weten dat zijn cinematograaf Boris Kaufman een plan had ontwikkeld om de achtergronden tot leven te wekken.

Lumet nam de film op in periode van 21 dagen, nadat hij twee weken uitgebreid had gerepeteerd. Hij liet de twaalf acteur soms uren achter elkaar in de jurykamer zitten zonder opnames te maken, om ze te laten wennen aan het idee dat ze echte juryleden ook langere tijd in een ruimte verkeerden. In totaal had Lumet 365 verschillende takes nodig. De film had zo'n laag budget dat er geen voldoende middelen waren. Er was bijvoorbeeld te weinig verlichting. Als de lichtmensen het licht hadden opgesteld voor een shot, genomen vanuit een bepaalde hoek, moesten alle shots vanuit die hoek achter elkaar gefilmd worden. Dit gaf met name problemen bij de 'overshoots' (als twee acteurs in een film met elkaar spreken, is soms de ene acteur frontaal in beeld en soms de ander. De camera neemt dan eerst de ene acteur op en vervolgens vanuit tegenovergestelde hoek de ander). Soms zaten er dagen en zelfs weken tussen de verschillende overshoots. Ondanks deze beperking wist Lumet toch enige nieuwe technieken te introduceren. In de film verschuift het perspectief naarmate de film vordert. Aanvankelijk zitten de acteurs wijd uit elkaar, maar later zijn ze alleen in close-up te zien. De kijker krijgt hierdoor een gevoel van claustrofobie. Lumet die ooit als cinematograaf begon verkreeg dit effect door de camera's, voorzien van groothoeklenzen, eerst op ooghoogte op te stellen om zo een grotere diepte tussen de acteurs te creëren, later verving hij de lenzen, tot hij uiteindelijk filmde met telelenzen vanuit een lagere camerapositie, waardoor de diepte verkort werd.