Joost van den Vondel

De cultuurbeweging die in de 14e eeuw in Italië was begonnen (de renaissance) kenmerkte zich door een grote interesse voor de klassieke Griekse en Romeinse auteurs en het navolgen en commentariëren van die auteurs in de (Toscaanse) volkstaal. Tegen omstreeks 1550 leek de renaissance in de volkstaal ook in de Lage Landen te zijn doorgedrongen. Ook in onze literatuur kreeg het wereldlijke meer aandacht dan tevoren, en noordelijke humanisten als Erasmus genoten onder Europese intellectuelen veel aanzien. Kenmerken van deze periode zijn:

• wereldse thematiek wint veld tegenover bijbelse symboliek
• invloed van het humanisme (en klassieke auteurs) en de reformatie
• beoefening van nieuwe genres zoals |tragedie, embleem, sonnet, martelaarsliederen en geuzenliederen.

Na 1585 (de verovering van Antwerpen door de Spanjaarden) ontstond een breuk tussen noord en zuid. In de 17e eeuw beleefde de Republiek een 'Gouden Eeuw', terwijl het zuiden de katholieke invloed van de contrareformatie onderging. De literatuur in de Zuidelijke Nederlanden behield daardoor een hoofdzakelijk rooms-katholiek karakter.

Belangrijke literaire auteurs uit deze periode zijn onder meer Pieter Corneliszoon Hooft, Jan van der Noot, Dirck Volkertsz. Coornhert, Gerbrand Adriaensz. Bredero, Constantijn Huygens, Jacob Cats en Joost van den Vondel.

Vroege renaissance (1550 - 1600)

• Martelaarsliederen
• Geuzenliederen
• Sonnetten
  • Jan van der Noot : Het bosken (1571)
• Proza
  • Dirk Volkertszoon Coornhert : Zedekunst dat is wellevenskunste

Bloeitijd van de renaissance (1600 - 1669)